Dijital Ürünler #119
Dijital Ürünler #119
Dijital Ürünler'in 119. sayısından herkese merhaba! Bayram ve tatil dönemi öncesi Türkiye, geleneksel yaz ayları kaynaklı global gündem bir hayli sakin. E-bülten de buna paralel biraz kısa. Hatta Temmuz ayını da #119'la kapatıp küçük bir ara vermek sanırım iyi bir fikir olacak.
'Revenue-Based Financing', 2022 Stack Overflow raporu, Hepsiburada ile Türkiye e-ticaret sektörü ve Cryptİst etkinliği hemen aşağıda sizi bekliyor.
Girişi sonlandımadan hemen önce Dijital Ürünler - Yetenek Kolektifi'nde; Dijital Ürünler komünitesiyle iş ilanlarınızı paylaşabileceğinizi de hatırlatıyorum. Aktif iş ilanları e-bültenin sonunda sizi bekliyor, neydi bu yetenek kolektifi diyenler için de detaylar burada.
Keyifli okumalar, Dijital Ürünler #119'u paylaşmayı unutmayın!
Revenue-Based Financing
Yatırım(cı) yöntemlerinin zenginleştiğinden, daha da önemlisi zenginleşmeye büyük ihtiyaç duyduğundan sizlere daha önce yine bu satırlarda bahsetmiştim. En bildiğimiz yerden örnek vermek gerekirse; günümüze kadar olan düzende bankaların müşterilerine verdiği kredilerde tek önemsedikleri etmen kredinin geri ödenip ödenmeyeceğiydi. Son yıllarda teşviklerin etkisiyle (ESG) bir de şirketlerin kredi vermeden önce yeşil skoruna ve/veya krediyi yeşil olma amacıyla kullanıp kullanmadığına bakılır oldu. Halbuki bankaların kredi verdikleri şirketlerle tam olarak 'ortak hedefe' koşması için; şirketlerle bir anlamda ortak olması, onların şirket olarak performansları iyi giderse koyduğu parayı geri alması, işlerin iyi gitmediği durumda şirket nasıl kurtulabilir beraber çalışması çok daha mantıklı değil mi? Bu durum özellikle Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde ne derece bir fark yaratır düşünün lütfen... En azından kağıt üzerinde benim gördüğüm, bir oranda bankaların birer VC gibi şirketlere ortak olması, tüm ekonomiyi daha sürdürülebilir bir hale sokmaya olumlu katkı veriyor. Özetle yatırımın her türlüsü, her şekilde değişime açık.
Çok yeni olmasa da üzerinde durulması gerken bir kavram olduğunu düşündüğüm Revenue-based financing ile ilgili Trends.vc'de bu dolu derlemeyi okuyunca, burada sizlerle de paylaşmak istedim. Ki profit-sharing'i Dijital Ürünler'de gündeme taşımıştım, o da ilgi çekici bir başlık.
Şirketlerin hisse, teminat ya da başka tür bir garanti vermeden elde edecekleri gelir üzerinden borçlanması anlamına gelen Revenue-based financing; özellikle pazaryerlerinin tercih ettiği bir model. Örneğin Shopify'da işletmelere yatırım yapan Shopify Capital; elde edilen kar üzerinden (ki bu ödeme direkt kendi üzerinden geçiyor) bu yatırımını geri alıyor, tabii eğer kar edilirse. Doordash Capital de yine bir başka örnek. Pazaryerleri dışında örneğin Hindistan'da son kullanıcıya ürün sunan şirketlere odaklanan Klub ve B2B SaaS'lara odaklanan Founderpath de öne çıkan örneklerden.
Belki hiç yeni değil ama kesinlikle daha da yükselecek bir yatırım yaklaşımı
Daha önce Dijital Ürünler'de sizlere tanıttığım Stripe Capital ve Clearbanc de aslında RBF'e güzel bir örnek olarak hatırlatılabilir. Stripe Capital tüm cirolarına hakim olduğu küçük işletmelere kredi verip; kredinin taksitlerini akıllı bir algoritmayla işletmenin elde ettiği cirodan otomatik olarak çekiyordu. Clearbanc, yeni adıyla Clear, ise mobil uygulama ve e-ticaret sitelerinin tutundurma gibi dönüşüm metriklerini izleyip; yaptığı otomatik değerlendirme sonucu şirketlere daha sonra elde edecekleri gelirden geri almak kaydıyla 'yatırım yapıyordu', evet hisse almadan.
Bu gibi örnekleri çoğaltmak mümkün; diğer yandan RBF'yi kolaylaştıran finansal servislerin ileride daha da yaygınlaşması rahatlıkla tahmin edilebilir. Özellikle Türkiye'de e-ticaret başta olmak üzere böyle bir yatırım/finansman modeline ihtiyaç büyük. Ve tabii RBF kuşkusuz halka açık ve kapalı piyasalardaki düşen fonlanmanın önünü tekrardan açabilecek etmenlerden biri de olabilir. Keza arkasında teknoloji gücü olan, yeni bir yatırım modeli olarak günümüz fazla riskli dünyasında değerli bir değer önerisine sahip.
Trend bir konu olsun ve bir yerinden web3'e bağlanmasın, pek tabii böyle bir şey mümkün değil! :) Zaten token yatırım yaptığınız her bir web3 girişiminin aslında kullanıldıkça gelir elde edeceğine yani token değerinin yükseleceğini bet etmiyor muyuz? Bu noktada NFT'ler de RBF için oldukça güçlü bir araç (NFT'lerle bir kişi veya şirketin sabit bir faaliyeti üzerinden gelir paylaşımı almak) sunuyor. Fenomenlerin, içerik üreticilerinin ve freelancer'ların NFT tabanlı RBF ile bambaşka bir creator economy doğurması çok mümkün.
Stack Overflow - 2022 Developer Survey
Stack Overflow'un Mayıs ayında hazırladığı 2022 Developer Survey notlarıyla e-bültenin 119. sayısına devam ediyorum.
Yönetici olarak yükselmek yerine IC ('individual contributor') olarak çalışmak, hibrit ve/veya remote çalışmak, 'hala' freelancer veya tek bir iş verene bağlı olmadan çalışmanın çok düşük oranda olması ve Notion ile Slack'in ürün tarafında en beğenilen ürünler olmaları dikkatimi çeken konulardan bazıları oldu.
70 binin üzerinde geliştiricinin katıldığı araştırmadan notlarım şu şekilde;
Kodlama öğrenmede okulların da (%62) üzerinde online ve kendi kendine öğrenme (YouTube, bloglar, forumlar) %70 ile birinci sırada. Online kurs ve sertifika programları %46 ile 4, kodlama kampları %10 ile 8. sırada. Burada kodlama kampları büyük bir büyüme potansiyeline sahip denilebilir. Geçtiğimiz haftalarda bahsettiğimiz MasterClass gibi işler bu oranı zaman arttıracaktır. Online kurs platformu olarak en tepede %66 ile Udemy geliyor, sırasıyla Coursera ve Codeacademy Udemy'yi takip ediyor. Diğer yandan geliştiricilerin freelancer veya serbest çalışma oranları sadece %15, bu oranda da yakın gelecekte büyük bir değilim olması olası.
%15'lik oranı tamamen ofisten çalışan geliştiricilerde de görüyoruz. Geri kalan %85 de hibrit ve tamamen remote olarak ikiye bölünüyor.
Ülke sıralamasında Türkiye; 71 bin kişinin yanıtladığı 'hangi ülkede yaşıyorsunuz' sorusunda 1020 yanıtla 14. sırada.
Teknoloji seçiminde hala JavaScript birinci sırada. HTML ve SQL'i saymayacak olarak ikinci sıradaki (JS'nin bir betik dili oluşunu göz ardı edersek) programlama dili Python. Python'u TypeScript, Bash/Shell, Java, C#, C++, PHP, C, PowerShell, Go ve Rust takip ediyor. Rust'ın en beğenilen teknoloji olması ise dikkat çekici.
Veritabanı seçininde ise sırasıyla listemiz şu şekilde: MySQL, PostgreSQL, SQLite, MongoDB, Microsoft SQL Server, Redis, MariaDB, Elasticsearch ve Oracle. Her iki listede de büyük geçtiğimiz yıllara göre büyük bir değişim yok. Veritabanında da PostgreSQL'in en çok sevilen isim olduğunu ekliyorum.
Bulut bilişim teknolojilerinde ise birinci sırada %51 ile AWS var. AWS'i %28 ile Microsoft Azure, onu da %26 ile Google Cloud takip ediyor. Heroku %20, DigitalOcean %15'de.
Araçlarda ise ilk üç sırada Atlassian var: Jira, Confluence ve Trello. 4. sırada Notion ve 5'te ise Asana var. Bu arada en sevilen asenkron çalışma aracı ise Notion. Senkron olan araçlarda ise en tepede Slack var. Şahsen senkron tüm iş araçlarına ve Slack'e sempati ile bakamıyorum, Notion ise evet aktif olarak kullanmasam da çok başarılı. Benim kalbimin birincisi Workflowy. :)
Geliştiricilerin web3'e olan ilgisini de ölçen raporda yalnızca %30'luk bir kesimin web3 teknolojilerine ilgili gözükmesi hala oldukça düşük bir oran olarak dikkat çekiyor.
Son yıllarda sıklıkla konuşulan bir konu olarak; Independent Contributor (IC) olarak çalışma hayatına devam etmek isteyenlerin oranı %85'le oldukça fazla.
Hepsiburada, Trendyol, GittiGidiyor...
GittiGidiyor geçtiğimiz hafta içinde üzücü bir şekilde Türkiye'deki faaliyetlerine sonlandırdığını açıkladı. Üzücü diyorum çünkü her ne kadar eski gücünde olmasa da eBay gibi bir devin Türkiye pazarını terk etmesi ülkemiz adına iyi bir haber değil. Türkiye dışında bazı başka pazarlardan da çekilen şirket aynı dönemde KnownOrigin isimli NFT pazaryerini satın aldığını duyurdu. GittiGidiyor'un tam 4 milyondan fazla aktif kullanıcısı vardı.
Konuyla ilgili olarak; severek dinlediğim podcast'lerden olan Farklı Düşün'de de geçen HepsiBurada'nın 2022 Q1 sonuçları göz atmaya değer. Yılın ilk çeyreğinde 15 milyon sipariş ile 8.3 milyar TL satış hacmine ve 2.5 milyar TL gelire ulaşan şirket, EBITDA'da ise - 302 milyonda. Hepsiburada'nın ilk üç ayda reklama ayırdığı bütçe 326 milyon TL, teknolojiye ise 62 milyon TL. Banka borçları da 200 milyon TL'ye yakın. Diğer yandan Hepsiburada Premium'u da eğer denk gelmediyseniz inceleyin derim, BluTV üyeliği özellikle ilgi çekici.
Fintech alanında ise 7.1 milyon Hepsipay cüzdan kullanıcısına sahip Hepsiburada'da aktif satıcı sayısı ise 82 bin. Amazon'da alışık olduğumuz 'HepsiLojistik fulfillment services' bünyesine 330 satıcısını dahil eden şirket, 9 bin satıcısının HepsiAd denediğini açıkladı. Trendyol'un halka açık olmadığı için böyle açıklamalar yapmıyor olmasına rağmen Hepsiburada'nın çok (satıcı sayısı gibi aynı kaynaktan beslendiği yerlerde %20-30, ciro ve kullanıcı sayısı gibi yerlerde %50-100) üzerinde bir noktada yer aldığını tahmin etmek güç değil. Hafta içinde Trendyol Emlak çözümünü devreye sokan Trendyol'un yanında Getir'i de anmamak olmaz.
Getir'in de dahil olduğu resimde 3 büyük oyuncunun fintech (BNPL, hemen yukarıdaki RBF, wallet...) ve lojistik gibi dikey büyümelerinin yanında mobility'den emlağa kadar farklı oyun alanlarına girmesi önemli. Yakın gelecekte Türkiye'deki internetin orta-büyük oyuncularını 'ilginç' günler bekliyor. Bu hikayenin bir parçası olabilecek ('enabler' rolünde) erken aşama girişimlerin dikkat çekeceği de bir başka öne çıkan nokta.
Son olarak Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi (dün meclisten geçti) sektörde önemli değişikliklere gebe olabilir. Bu paragrafı en son eklediğimi düşünecek olursanız; yukarıdaki BNPL ve benzeri finansal çözümler için biraz beklememiz gerekebilir. :) Diğer yandan düzenlemede haksız rekabetin engellenmesine yönelik olarak satıcı ve platform bazında düzenlemeler var evet ama; son kullanıcı olarak sıklıkla maruz kaldığımız 'yanlış' beyan veya indirim oran ya da gıda ürünlerinin besin değeri gibi bilgilere yer verilmemesi konularında hala bir düzenleme görememek üzdü.
Cryptİst: Zero Knowledge teknolojisi odağında İstanbul'daki ilk etkinlik
30 Temmuz Cumartesi günü "İstanbul'daysanız, Zero-knowledge Proof ve etrafındaki web3 teknolojileri ilginizi çekiyorsa, geliştirici veya geliştirme kısmına ilgisi olan biriyseniz size güzel bir haberim var. :) Cryptİst Topluluğu imzalı, İstanbul'daki ilk ZK etkinliğine katılabilirsiniz.
Programın önemli bir bölümü şimdiden açıklanmış durumda, sınırlı kapasiteden dolayı başvuru formunu doldurup konuya ilginizi ve bu alanda yaptıklarınızı kısaca ifade ederek yerinizi ayırtabilirsiniz. Bu arada etkinliğe katılım değerli sponsorların katkısıyla ücretsiz. Ben de 30 Temmuz'da orada olacağım, Dijital Ürünler okuyucusuysanız ve bir mesaj atarsanız yüz yüze tanışmak üzere diyorum.
İstanbul'da düzenlenen büyük çaplı web3 etkinlikleri olsa da; böyle bir konuşmacı kadrosuna sahip; derin web3 teknolojilerinin masaya yatırıldığı Crypİst gibi etkinliklerin (toplulukların) artarak devam etmesi dileğiyle.
Dijital Ürünler - Yetenek Kolektifi ilanları
#119. sayıyı kapatmadan hemen önce; Dijital Ürünler - Yetenek Kolektifi’nde listenenen aktif iş ilanı sayısı sadece bir, o da;
Kurucu ortağı olduğunuz veya bizzat çalıştığınız şirket için bir iş ilanı yayınlamak istiyorsanız buraya göz atabilirsiniz. Ayrıca ben ismimle veya anonim olarak yeni fırsatlara açığım diyorsanız da burada profilinizi oluşturabilirsiniz. Bu profil yalnızca Dijital Ürünler komünitesi içindeki onaylanmış şirketlerce görülebilecek. Neydi bu yetenek kolektifi diyenler için de detaylar burada.
Kapanış...
Herkese şimdiden iyi bayramlar!
Ağustos ayında görüşmek üzere.