Dijital Ürünler #129
Dijital Ürünler’in 2022’deki son, Substack’ten gönderdiğim ilk e-bültenden herkese merhaba!
Daha önce söylediğim gibi bu sayıyı 2022 yılı boyunca her iki haftada bir kesintisiz sizlere ulaştırdığım Dijital Ürünler’in bir nevi ‘yıl sonu özeti’ formatında hazırlamak istedim. Son iki haftada gözüme takılanları 10 Ocak 2023’te aktarmak üzere, umarım bu yıl sonu içeriğini keyifle okursunuz.
Bu sayı bir nevi almanak gibi uzun bir içerik olunca e-posta istemcinizde içeriğin tamamını göremeyecek olmanız muhtemel. Ama yönlendirmelere tıklayarak #129’u tarayıcınız üzerinde okumanız da mümkün.
Dijital Ürünler - Yetenek Kolektifi’nde ise aktif üç ilan var. Şirketiniz ya da içinde bulunduğunuz ekiplerin iş ilanlarını siz de Dijital Ürünler topluluğuyla paylaşmak için buyrunuz.
Türkiye’nin önde gelen şirketleriyle ‘growth management’ alanında çalışan Arvech’in ‘Growth Marketing Specialist’ ilanı
‘Nearby search’ alanında global çapta çözümler geliştiren VenueX'in ‘Product Manager’ ilanı
Lokasyon bazlı SaaS ürünler geliştiren ve Türkiye'de geniş bir müşteri havuzuna sahip olan SezinSoft'un ‘Flutter Developer’ ilanı
Dijital Ürünler'i ilgisini çekeceğine inandığınız arkadaşlarınızla paylaşmayı unutmayın!
Keyifli okumalar,
Erman Taylan
Dijital Ürünler 2022 Özeti
Her sayıdan öne çıkan bir haberle geride bırakıyor olduğumuz yıla bir Dijital Ürünler bakışı atmaya hazır mısınız?
Dijital Ürünler #107 (11 Ocak): DoorDash, tüm çalışanlarının ayda bir 'dağıtıma çıkmasını' istiyor
Türkiye’de de benzer örneklerine rastladığım ve son derece faydalı bulduğum bir uygulama ile DoorDash; adını WeDash koyduğu, tüm masa başı çalışanlarının ayda bir kez ‘dağıtıma çıkmasını’ kapsayan projesini devreye aldı. İşin akibetini merak edenler için de; kişilerin şirket e-postalarıyla giriş yapabildiği anonim bir sosyal medya uygulaması olan Blind'daki çalışan yorumları hiç ama hiç olumlu olmadı. :) Şahsen çalışanlardan gelen bu tepkilere rağmen iş modelinizin elverdiği ölçüde, ki örneğin b2b bir iş yapıyorsanız fiziksel bir ziyaret şart değil, belirli aralıklarla ortaya koyulan ürünün müşterideki kullanıcılarıyla da görüşmek pekala mümkün, bu gibi düzenli görüşmelerin çok faydalı olacağını düşünüyorum.
Dijital Ürünler #108 (25 Ocak): Türkiye 100 Kişi Olsaydı
Konda, oldukça güzel bir veri görselleştirme projesine imza attı: Türkiye 100 Kişi Olsaydı? Kitap okuma oranının 11 yılda 2 katından daha da fazla yükselmesi gibi olumlu; kadınların yarısından fazlasının 'ev kadını' olması yani üretim ekonomisi dışında kalması gibi olumsuz çok sayıda örnek söz konusu, siz incelemeyin diyerek bunlara hiç girmiyorum. Türkiye ve nüfus kavramlarını yan yana, örneğin pazar araştırması gibi çalışmalarda sıkça düşünüyoruz. Bu noktada ‘population paradox’ farkındalığı şart. Yani Türkiye her ne kadar 80 milyonluk bir nüfusa sahip olsa da konu bazı iş modellerine (belirli aralıklarla yurtdışına seyahat eden ve haftada bir dışarıda yemek yemeye çıkan aileler gibi bir hedef kitleniz varsa örneğin) geldiğinde; küçük bir 10 milyon nüfuslu Avrupa ülkesinden çok bir farkımız kalmıyor.
Dijital Ürünler #109 (8 Şubat): DAO <-> VC: Öne çıkan DAO örnekleri
DAO’lar henüz yolun başında olsa da Investment DAO kavramı büyük bir potansiyeli üzerinde barındırıyor. Bugüne kadar binlerce girişimin yüzlerce milyon dolar yatırım aldığı AngelList’i düşünün; buradaki girişimciler kendilerine güvenen yatırımcılarla neredeyse hiç tanışmadılar, kim olduklarını bilmediler ve onlardan alabilecekleri çok değerli katkıları alamadılar. Alabilecek olsalardı da bu yatırımcıların katkısını ölçüp, maddi olarak karşılığını verebilecekleri bir mekanizma yoktu. Investment DAO’larda web3’ün nimetleriyle ve blockchain’in şeffaflığıyla işte bu mekanizmaları kurabilmek; hem yatırım fonlarını hem yatırımcıların katkısını ölçeklendirebilmek mümkün. Yine Dijital Ürünler’de bahsettiğim bazı örnekler: Vadi’nin en ‘baba’ fonlarından biri olan Bessemer’in SteelDAO’su, Y Combinator ‘mezunu’ olan girişimcilerden (3 bin kişinin yarısı DAO’da) oluşan OrangeDAO ve ürettiğiniz veriden öğrenerek yatırım kararları veren, sonra da bu fonun karını verisini ortaya koyan kişilerle paylaşan Delphia.
Dijital Ürünler #110 (22 Şubat): Web2'den Web3'e Dijital Ürün Yönetimi nasıl değişiyor?
Şirketlere sunduğu gelişmiş blockchain API’larıyla web3 geliştirmenin önünü açan Alchemy'nin 'Head of Product' kişisi Jason Shah ile severek takip ettiğim Lenny’nin röportajı son derece kafa açıcıydı. 100’e yakın çalışanı olan Ethereum Foundation’ın hiç PM’i olmaması, web3 şirketlerinin PM’e ne zaman ihtiyaç duyacağı, komünitenin ürün geliştirme süreçlerine etkisi ve daha birçok bizzat öğrenilmiş veya yaşanmış ‘insight’ ilginizi çekiyorsa röportaja bir göz atın derim.
Dijital Ürünler #111 (8 Mart): Ukrayna savaşı, Rusya'ya yaptırımlar, teknoloji ve kripto paraların kullanımı
Ne yazık ki savaş hala devam ediyor; milyonlarca insan evinden oldu, binlerce insan hayatını kaydetti. Mart başında teknoloji dünyasının Rusya’nın işgaline tepkisindeki satır başlarını sizlere aktarmıştım. Peki teknolojik satır başları nelerdi, gelin beraber bi hatırlayalım… BTC ve ETH cüzdan adreslerini paylaşan Ukrayna $80m üzerinde bağış topladı, Kiev'deki Airbnb hostlarına kalmayacakları evler için 2 günde $2m ödeme yapıldı, Rusya'da uygulanan sansürü geçmek adına Rusya hedeflenerek reklam platformlarında ayrı bir haber akışları yaratıldı, Elon Musk'ın Starlink'i yönlendirdiği uydularıyla Ukrayna'ya internet dağıttı, Rusya’da yaşayanlar global para transferi yapmak için kripto paraları kullanırken CEX’lerde bazı cüzdan adreslerine sansür uygulandı, NFT'lerle bağış toplamak için anonim bir grup tarafından UkraineDAO kuruldu, aralarında Google, Microsoft, Apple ve Spotify’ın da bulunduğu çok sayıda teknoloji devi Rusya'ya hizmet vermeyi tamamen ya da parçalı olarak durdurdu. Yaptırımlar ne kadar işe yaradı siz karar verin ama önemli bölümü hala devam ediyor.
Dijital Ürünler #112 (22 Mart): 'Product-led Growth' (PLG) şirketlerin 10 özelliği
2022’nin öne çıkan konularından biri de PLG (Product-led Growth) oldu. 22 Mart’ta sizlere bahsettiğim BVP imzalı bu makalede; ekran görüntüleri, şirketlerin halka arz dokümanlarından alıntılar ve detaylı anlatımla PLG şirketlerinin 10 ortak özelliği güzelce anlatılıyor.
Gündeme kısa bir ara; Dijital Ürünler’de konu olduktan sonra takip edebildiğim kadarıyla 6’sı erken aşamada, 1’i IPO öncesinde 7 girişim 2022 yılı içinde yeni yatırım turlarını duyurdular: Caden, Toplyne, Opolis, ThirdWeb, Doola, Syndicate ve Deezer.
Dijital Ürünler #113 (5 Nisan): Braintrust: 'Decentralized talent network'
Haziran 2019'da şöyle yazmışım: 'İnsan Kaynakları çoktan disrupt oldu bile!', tekrar tekrar yetenek pazarının değişiminden ve şaşan arz & talep dengesinden bahsetmeye gerek yok, pandemi ile beraber bu değişim daha da hızlandı, buralara girmeye de hiç gerek yok... Nisan başında sizlere tanıttığım Braintrust; A seviye yeteneklerle yine A seviye şirketleri bir araya getiren bir pazar yeri, tahmin edeceğiniz gibi tam zamanlı işe alımlar için değil, proje bazlı işler için. Braintrust'ı farklı kılan şeylerin başında yeteneklerden sıfır komisyon, şirketlerden de yüzde 10 gibi düşük bir komisyon alması ve sistemin 'olabildiğince' dağıtık bir şekilde çalışması geliyor. Bu dağıtıklığı ve düşük komisyon oranlarını temelde Braintrust'ın sahip olduğu $BTRST token'ı sağlıyor. Token'a sahip olan yetenekler, sistemin 'kötü' çalışmaması için normal bir pazar yerinden çok daha makul davranıyor. Braintrust ise elinde tuttuğu token'lar sayesinde normal pazar yerlerinden daha özgür davranabiliyor.
Dijital Ürünler #114 (19 Nisan): Bir Universal Basic Income denemesi: Worldcoin
Eski Y Combinator Başkanı ve OpenAI’ın kurucu ortaklarından olan Sam Altman'ın da kurucu ekipte yer aldığı Worldcoin, Nisan ayı başında 3 milyar dolar değerleme ile 100 milyon dolar yatırım aldı; yatırım geleneksel hisse modeliyle değil, token alımı şeklinde gerçekleşti. Aynı zamanda bu yatırım, hala test aşamasında olan UBI için de bugüne kadarki en büyük sermaye girişi anlamı taşıyor. Bir başka deyişle de son zamanlarda çokça alışık olduğumuz gibi teknolojik (ve hatta bu sefer sosyolojik) bir inovasyonun halka açık olarak gerçekleşmesine şahit oluyoruz. Peki Worldcoin en özet haliyle nedir; UBI'nin kriptografi ve kripto paralar kullanılarak şirketletmiş, hatta protokolleşmiş halidir.
Dijital Ürünler #115 (10 Mayıs): 2030'da blockchain ve web3 nereye gidecek?
Framework Ventures, Mayıs ayı başında 400 milyon dolarlık 3. fonunu da duyurdu ve asıl dikkat çekici olanı; 2030'da blockchain ve web3'ün nereye gidebileceğine dair 24 maddelik tahminini paylaştı. Framework Ventures'in 24 maddeden oluşan 2030 tahminlerini #115’te -bazılarına yorumlarımla beraber- bulabilirsiniz.
Ve ekonominin gidişatına dair uyarı ve açıklamaların yaşandığı o günlere geldik.
Dijital Ürünler #115 (24 Mayıs): YC'den kurucularına 'ekonomik uyarı': En kötü senaryoya hazırlanın
YC'nin kurucularına Mayıs sonunda yaptığı duyurunun tam metni burada mevcut. Metinde aslında tahmin edebileceğiniz gibi işlerin ne kadar sarpa sarabileceğini kimsenin bilmediği, runway'in önemi, harcamaların kısılması, VC parası bulmanın eskisinden daha zor ve düşük şartlar ile mümkün olabileceği gibi alt başlıklar var.
Dijital Ürünler #117 (7 Haziran): Sequoia Capital: 'R.I.P. Good Times' (v2)
Sequoia Capital; 2008 yılı (ekonomik kriz için 'R.I.P Good Times') ve Mart 2020'de (Covid-19 için 'Black Swan') yayınladığı yazılardan sonra şimdi de yaptığı sunumla gündemde. Amacım kesinlikle bir korku iklimi yaratmak değil, ancak tüm dünyada konuşulan gündemi sizlere aktarmaya çalışacağım. The Information Sequoia'nın sunumunu ödeme duvarı arkasına koyduğu için ben de sunumu paylaşmıyorum, ama detaylıca okuduğum kadarıyla Sequoia'nın altını çizdiği şeyler #117’de.
Dijital Ürünler #118 (21 Haziran): Decentralized Society (DeSoc) kavramı üzerine…
Neredeyse 4 sene önce, e-bültenin 73. sayısında blokzinciri üzerinde dijital kimlik gerekliliğinden ve ID2020 projesinden bahsetmiştim. 2022 yılına geldiğimizde ise blockchain etrafındaki düşünce şekline artık web3 demeye başladık ancak kimlik problemimiz hala baki. :) Vitalik Buterin ve iki araştırmacının (E. Glen Weyl ve Puja Ohlhaver) kaleme aldığı Decentralized Society: Finding Web3's Soul paper'ı 2022 yılının en keyifli içeriklerinden biriydi diyebilirim.
Dijital Ürünler #119 (5 Temmuz): Revenue-Based Financing
Yatırım yöntemlerinin zenginleştiğinden, daha da önemlisi zenginleşmeye büyük ihtiyaç duyduğundan sizlere daha önce yine bu satırlarda bahsetmiştim. Örneğin bankaların kredi verdikleri şirketlerle tam olarak 'ortak hedefe' koşması için; şirketlerle bir anlamda ortak olması, onların şirket olarak performansları iyi giderse koyduğu parayı geri alması, işlerin iyi gitmediği durumda şirket nasıl kurtulabilir beraber çalışması çok daha mantıklı değil mi? Bu durum özellikle Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde ne derece bir fark yaratır düşünün lütfen... En azından kağıt üzerinde benim gördüğüm, bir oranda bankaların birer VC gibi şirketlere ortak olması, tüm ekonomiyi daha sürdürülebilir bir hale sokmaya olumlu katkı veriyor. Özetle yatırımın her türlüsü, her şekilde değişime açık. Çok yeni olmasa da üzerinde durulması gerken bir kavram olduğunu düşündüğüm Revenue-based financing ile ilgili Trends.vc'de bu dolu derlemeyi okuyunca, burada sizlerle de paylaşmak istedim. Ki profit-sharing'i Dijital Ürünler'de gündeme taşımıştım, o da ilgi çekici bir başlık. Revenue-based Financing’in dünyadaki güzel örnekleri için #119’a gidebilirsiniz.
Dijital Ürünler #120 (16 Ağustos): 'Geleneksel' medya fraud yapıyor, 'yeni nesil' medya fon kuruyor
Kendisi de bir e-posta bülteni olan Marketing Brew'da yayınlanan bu makale doyurucu bir şekilde konuyu ele alıyor; en kısa özet ise haber sitelerinin reklamverenlere sattıkları reklam alanlarını, oyun gibi görece ucuz mecralardan elde ettikleri trafikle doldurmaları. Medya şirketleri bir nevi arbitraj yaparak 'gri' alanda (siyaha çok yakın bir gri) gelirlerini arttırıyor, hyper-casual oyunlar zaten bir matematik odaklı nakit makinasına döndüklerinden dolayı mutlu, olan reklamverenlere oluyor. Diğer yandan severek takip ettiğim e-bültenlerden The Generalist de fon kuran e-bültenler kervanına katıldı: Generalist Capital. 12.25 milyon dolar büyüklüğündeki fon, e-bültenin de odağına aldığı web3 (fonun %50'si), fintech ve gelişmekte olan pazarları hedefliyor.
Dijital Ürünler #121 (31 Ağustos): a16z'den 350 milyon dolarlık 'ikinci şans' yatırımı: Flow
WeCrashed'i izlediniz mi? WeWork ve kurucusu Adam Neumann'ın hikayesini işleyen diziyi; Uber ve Theranos yapımlarını da ekleyerek tavsiye ediyorum. Normalde pek de dizi izlemeyen (hayır belgesel de izlemiyorum 😀) ben bile ikisini keyifle izledim. Gelelim Ağustos’un son gününün gündemine; WeWork ‘skandalından’ sonra önce Flowcarbon (onun da yatırımcılarından biri a16z), sonrasında Flow'u kuran Adam'ın; Flow için a16z'den 350 milyon dolar yatırım aldı. Evet skandal diyorum çünkü WeWork halka arz sürecinde ortaya çıktı ki WeWork, kurucusuna, marka hakları ve domain gibi sebeplerle milyonlarca dolarlık ödemeler yapmış, şirketin zararı da gerçekte olduğundan çok daha az gösterilmiş ve iş etiğine uymayan daha çok fazla konu... Başarısızlık veya tek seferlik bir kriz değil, bilinçli ve tekrar eden şeylerden bahsediyorum. Flow için de daha ortada ürün dahi yokken yine etik olarak tartışmaya açık bir konu var: Adam'ın aile fonu üzerinden Flow'un doğrudan rakibe olarak görülebilecek Alfred'e yatırım yapmış olması (şirketin %10'undan fazlasına sahip). Keza belki sözleşmede buna bir engel yok ama pek fazla örneğini de gördüğümüz bir şey değil, önce bir şirkete yatırım yapıp ardından ona rakip inşaa etmek. a16z yatırım miktarını hiç açıklamadan (350 milyon dolar - The New York Times'ın içeriden aldığı bilgiye göre) yatırımı duyururken WeWork'den kalan bu etik mirasa da hiç değinmemeyi tercih etti. Bu arada $350m, a16z için tarihindeki tek turda en yüksek yatırım miktarı olma özelliği taşıyor.
Dijital Ürünler #122 (13 Eylül): Decentralized AI
Yılın son ayında teknoloji gündemini OpenAI’ın ChatGPT’si belirledi desem yeridir. Herkesin her yerde konuştuğu ve bana da söyleyecek başka bi şey bırakmadığı (😀) ChatGPT’yi Dijital Ürünler’e taşımadım belki ama Eylül ayında sizlere aktardığım ‘Decentralized AI’, ChatGPT’ye bakınca da akla geliyor. AI ile üretilen eserlerin patent alamadığı bir dünyada, sanat yarışmalarını AI ile üretilen resimler kazanıyor. Dünyanın bir numaralı girişim programında çok sayıda niş alanda faaliyet gösteren AI ürünleri dikkat çekiyor. Ünlülerin AI versiyonları veya tamamen AI ile üretilen ünlüler uzak doğuda yeri yerinden oynatıyor. Dikkat ettiniz mi bilmiyorum ama bahsi geçen AI'ların önemli bir bölümü; başını Deepmind, TensorFlow.js ve OpenAI gibi teknolojilerin çektiği 'merkezi ortamlarda' üretilen AI'lar. Bu ne demek; AI'ın beslediğin veriler de algoritmalar da, kişi veya kurumun kendi bilgisayarında demek. Açık kaynak teknolojilerin de katkısıyla decentralized AI konusu yakın gelecekte adını daha sık duyacağımız bir başlık. Stability AI da incelemek isteyenler için güzel bir örnek.
Dijital Ürünler #123 (27 Eylül): Nvidia'nın dikkat çeken lansmanında anlattıkları ve neleri değiştirebileceği
Nvidia düzenlediği lansmanda 40 serisi (RTX 4) ekran kartlarını, Ada Lovelace (ilk yazılım geliştirici) mimarisiyle beraber tanıttı. Nvidia'nın donanım odaklı ve son kullanıcıya dokunan yenilikleri bir yana RTX Remix de geliştirici tarafında en çok öne çıkan başlıklardan biriydi, tabii ki Nvidia Omniverse Cloud SaaS platformuyla beraber. Nvidia Omniverse; hem Unreal Engine ve Unity ile uyumlu olacak hem de Nvidia bulut platformu, AWS ve benzerlerinde çalışabilecek. Python üzerinde veya no-code/low-code yazılım geliştirmeye olanak sunan platform; aynı zamanda hazır 300'ün üzerinde extension'a ve geniş bir 3d model kütüphanesine de sahip olacak. Oyunlar dışında; animasyon ve simülasyon kullanılan her alanda (üretimden mimariye, perakendeden pazarlamaya ve telekoma...) Omniverse konumlanabilecek. 'Digital twin'ler de Nvidia'nın gözünü diktiği bir başka alan.
Dijital Ürünler #124 (11 Ekim): Space and Time - 'Decentralized Data Warehouse'
Chainlink'in girişim hızlandırma programı 'Startup with Chainlink' programından mezun olan Space and Time, geride bıraktığımız hafta içinde 20 milyon dolarlık yatırım turunu duyurdu, turun 20 milyon dolardan daha önemli olan kısmı ise yatırımcıları. Öyle ki; Microsoft, Avalanche, Polygon Framework Ventures, Foresight Ventures, Alchemy Ventures ve IOSG şirketin yatırımları arasında. Centralized yani merkezi veritabanlarını akıllı kontrat sayesinde decentralized yani merkeziyetsiz dünyanın kullanımına sunan Space and Time, 'the first decentralized data warehouse' mottosuna sahip. Tek bir sorguda hem centralized hem de decentralized dünyaya ulaşabilmenizi sağlayan, bunu yaparken de halihazırdaki merkezi veritabanlarının hızına sahip olan platform; 'multi-chain' yapıda çalışıyor ve Ethereum, Polygon ve Avalanche gibi blok zincirleri üzerinde aynı anda çalışılmasına olanak tanıyor.
Dijital Ürünler #125 (25 Ekim): Meta Connect 2022'den öne çıkanlar - Microsoft'un 2014'ten bu yana benimsediği yeni vizyonu: Services > Devices
Facebook'un adını Meta yaparak metaverse fitilini ateşlemesinin üzerinden neredeyse bir yıl geçti. Meta hafta içinde düzenlediği Meta Connect 2022 konferansında Meta Quest Pro'yu ve VR dünyasında atacağı adımları 'Social VR' başlığı altında duyurdu. İş dünyasını da kapsamaya başlayan yeni VR/MR headset'i Quest Pro; Microsoft 365, Xbox, YouTube ve hatta Xbox Cloud Gaming'le entegre olacak. Yeni nesil bir bilgisayar kullanımı ve ofis deneyimi şeklinde tanımlanabilecek Quest Pro'yu kelimelerle anlatmak kolay değil, o yüzden şu videoya göz atmanızı öneriyorum. Horizon Worlds adını verdiği VR dünyasını web'e de taşıyan Meta; aynı zamanda PC veya mobil cihazdan Horizon Worlds'e girişin yani platform bağımsızlığının da önünü açtı. Lansmanda Meta kadar Satya da baş roldeydi ama Meta'nın akılda kalıcı karelerinin arkasında hep Microsoft iş birliğinden ortaya çıkanlar vardı. Microsoft CEO'su Satya'nın şurada da vurguladığı Microsoft uygulamalarını her platformda ulaşılabilir olması vizyonu bana sorarsanız çok değerli ve akıllıca. Microsoft ve Meta arasında nasıl bir sözleşme imzaladı burası da önemli, ancak Meta'nın da VR ile oluşacak yeni dünyaya 'ev olma' vizyonu bu iş birliğini mümkün (Meta için en önemlisi oluşacak bu VR dünyanın teknolojik ve mecra olarak sahibi olmak) da kılıyor. Teknolojinin en kapalı devi Microsoft'un 2014'ten bu yana yaşadığı değişim Stratechery'de Ben'in şu yazısında çok güzel ele alınıyor: 'Services, not Devices'.
Dijital Ürünler #126 (8 Kasım): Jack Dorsey’nin Web5 platformunda geliştirilen yeni dünyanın uygulaması: Zion
#118'de bahsettiğim gibi web3'e 'mesafeli' duruşuyla dikkat çeken ve web5 adını verdiği platform ile gündeme gelen Jack Dorsey, hafta içinde Zion'un yeni versiyonunu duyurdu. Bu arada Jack Dorsey, kurucusu olduğu Twitter'da çalışanların yarısıyla yollarını ayıran platformun yeni sahibi Elon Musk'ın bu hamlesine 'evet sanırım şirketi olması gerektiğinden daha hızlı büyüttüm' diyerek yanıt verdi. :) Neyse biz konumuza dönelim... Merkeziyetsizliği, web3 dünyasının belki de en merkeziyetsiz uygulama örneği Bitcoin'den alan bir Decentralized Web Platform olarak tarif edebileceğimiz web5 ve Zion ne hayal ettiriyor:
Herhangi bir uygulamaya hesap yaratmadan giriş yapabilme
Örneğin bir mesajlaşma uygulamasından diğerine geçmek istediğinizde; aynı rehber ve arşivle bu geçişi anında yapabilme.
Dijital Ürünler #127 (22 Kasım): MotherDuck: My laptop is faster than your cloud
Redpoint ve A16Z yatırımlarıyla yılın en dikkatimi çeken girişimlerinden biri olan MotherDuck; günümüz bulut platform sağlayıcılarının (AWS, GCP, Microsoft Azure...) her ne kadar terabyte'larca veriyi saklamak ve/veya işlemek için doğru seçim olsalar da herkesin 'big data' denildiğinde bu kadar büyük bir veri anlamamasından yola çıkıyor. Yani örneğin 30 gigabyte veriniz varsa bu platformlara gitmeniz hiç gerek yok, aksine bulutta kullanılan bilgisayarlardan çok daha iyi bir donanıma sahip olan kişisel bilgisayarınız yeterli. MotherDuck'un değer önerisi ise kişisel bilgisayarınızı da oyuna sokarak çok daha hızlı, kolay ve verimli bir çalışma düzeni elde etmeniz.
Dijital Ürünler #128 (13 Aralık): Starbucks Odyssey beta sürümünü duyurdu - Web2 görünümlü sahiplik ve henüz gözükmeyen 'interchangeably'
Sizlere #120'de detaylıca bahsettiğim Starbucks'ın web3 sadakat platformu Odyssey, hafta içinde beta olarak yayına girdi. Şirketin daha önce duyurduğu gibi programa müşteriler ve Starbucks'ın kendi çalışanları, baristaları dahil oldu. Uygulamaya giriş yapabilmek için beta programa kabul edilmenin yanında bugün milyonların kullandığı Starbucks Rewards üyeliği gerekiyor. Uygulamada öne çıkan menü elemanları ise şu şekilde: aktivitelerin yer aldığı Journeys ve bu aktivitelerden elde edilen Stamps, yani NFT'ler. Stamps elde ettikçe Odyssey Points sahibi oluyorsunuz ve yeni özelliklerle avantajların kapısını açıyorsunuz. Stamps ise şu an bir web3 cüzdan entegrasyonu gerektirmese de Polygon ağında oluşturulan yani dijital sahipliğin blockchain ile kullanıcıda olduğu, devredilebilir birer NFT. Stamps kullanımında bir de uygulama içindeki Market bölümü yer alıyor, değiş-tokuş yapabiliyorsunuz. 2023 itibarıyla uygulamaya yine web3 cüzdan entegrasyonuna gerek olmadan (Gemini'nin sahibi olduğu Nifty Gateway sayesinde) kredi kartı ile NFT, pardon Stamps, satın alma özelliği de eklenmiş olacak. Peki tüm bunlar için web3'e ne gerek vardı diyorsanız;
Bence en önemlisi: Starbucks'ın iş birliğine gideceği diğer marka, oyun ve platformlarda bu stamp'leri, ya da dışarıdan sokacaklarınızı, kullanma imkanı
Instagram, Twitter ve benzeri platformların NFT özelliklerini düşününce; Starbucks Odyssey'de sahibi olacağınız stamp'leri diğer platformlarda sergileyebilme imkanı
Bugün uygulamanın market bölümünde, ilerleyen dönemde başka platformlarda ve tamamen serbest piyasa şartlarında sahip olacağınız Stamp'leri takas etme, satma veya aktivite tamamlamadan satın alma imkanı
Okuma/Dinleme/İzleme Listesi
Bu yıl e-bültende yer verdiğim linklerden hala güncelliğini koruyan, kafa açıcı okuma, dinleme ve izleme listesi de hemen aşağıda sizi bekliyor.
Dinlediğimiz şarkılar, okuduğumuz kitaplar, kullandığımız cihazlar, izlediğimiz filmler, oynadığımız oyunlar... ‘Aslında hepsi birer remix(ti)’ diyen bir belgesel: Everything is a Remix.
‘Ben ekonomiden pek de anlamıyorum’ diyenlerin dahi kolayca kavrayabileceği şekilde global ekonomik modelin işleyişine dair 40 yıla yakın süredir başarılı yatırımcı olarak sektörün önde gelen isimlerinden olan Ray Dalio’nun anlatımıyla güzel bir video: How The Economic Machine Works by Ray Dalio.
Freakonomics podcast'inin 494. bölümünde (Why Do Most Ideas Fail to Scale?) haberdar olduğum 'The Voltage Effect' aslında Ekonomi Profesörü John List imzalı bir kitabın ismi. 'Scaling isn't an art; it's a science' mottosuna sahip kitabın yazarı John List'in Lyft'te 4 yıl 'Chief Economist' pozisyonunda çalıştığını belirtmeden geçmeyeyim. Lyft'ten önceki şirketi ise Uber.
Sizi 1986'da yazılmış bir HBR makalesine götürmek istiyorum: bir akademisyen olan Amar Bhidé imzalı; 'Hustle as Strategy'. Ana fikir ‘en iyi strateji, en iyi execution'dır’ mottosuna dayanıyor.
DocSend'i bilmeyenler için Dropbox'ın satın aldığı, üçüncü kişilerle doküman paylaşımını ölçülebilir ve özelleştirilebilir kılan basit ama etkili bir araç diyebilirim. Şirketin 3. kez hazırladığı erken aşama girişim sunumları araştırması ‘The pre-seed round in 2021-22: Adapting the pitch deck for a new market’; DocSend'in girişimcilerin sunumlarını yatırımcılarıyla paylaştığı bir numaralı araç olduğunu düşünecek olursak oldukça değerli. Özellikle girişimciler göz atmadan geçmesin derim.
Sevgili arkadaşım Burçin Gürbüz'ün konuk olduğu Sosyal Medya 451 bölümünü dinlemenizi şiddetle tavsiye ediyorum. Hype'dan arındırılmış şekilde; geçmişte varolan üzerine eklenen katmanlar ve iş modelleriyle metaverse nedir sorusunun yanıtını almak için güzel bir sohbet.
Kapanış…
Geçtiğimiz haftasonunda Ankara’da ODTÜ Blockchain imzalı BlockchainDays isimli etkinlikte sunumum vardı. Çok keyifli geçen 2 günde ilham verici sohbetler yaptım, bundan önceki Ankara iş seyahatlerimde olduğu gibi yine çok yetenekli, potansiyelli geliştirici ve girişimci adaylarıyla tanıştım. Organizasyon için tekrardan tüm emeği geçenlere teşekkürler. Eminim adına bugün web3 dediğimiz, ‘daha merkeziyetsiz’ dünyanın büyümesinde hem ülkemiz hem de global çapta oradaki insanların payı büyük olacak.
Kapatmadan önce; Dijital Ürünler'i ilgisini çekeceğine inandığınız arkadaşlarınızla paylaşmayı unutmayın diyorum. Dijital Ürünler - Yetenek Kolektifi ilanları da burada.
10 Ocak 2023’te, pardon ‘seneye’ görüşmek üzere. :)
Herkese mutlu yıllar!..
Emeklerine sağlık abi; özellikle web3 perspektifinde çok iyi bir almanak oldu, sana da güzel yıllar dilerim.🖖