Soft Commitment #147
İçerik seçerken en zorlandığım sayılardan biriydi... 2 yıldan sonra karlılık açıklayan Spotify'ın 1500 kişiyi işten çıkarmasının düşündürdükleri, raporlar, üretken yapay zekada yaşananlar...
Clemta’nın sunduğu Soft Commitment #147’den herkese merhaba!
Yıl sonu bütçeleri, yeni yıl hedefleri hazır mı, 2024 trendleri okundu mu? Dünyanın girdiği ‘tatil havasına’ rağmen gündem bir hayli yoğun. GTA 6 fragmanından odadaki fillere, tüm dünyada düşüşe geçen ama hala yüksek olan ‘cost of living’ metriğinden Spotify’ın 1500 çalışanının işine son vermesine kadar çok sayıda konu hemen aşağıda sizi bekliyor.
Yıl bitmeden bir süredir aklımda olan sponsorluk modelini devreye aldım, birazdan Soft Commitment’ın ilk sponsoru Clemta’yı çok daha yakından tanıyabilir, e-bültene özel indirim kodundan yararlanabilirsiniz.
Clemta'nın kurucu ortağı Okan Şencan, platformlarının Amerika'ya açılmak isteyen girişimciler için büyük bir fırsat sunduğunu söylüyor. Okan, Clemta'nın ABD'de şirket kurulumu, marka tescili, vergi ve muhasebe desteği, banka hesabı açma ve ödeme sistemlerine erişim gibi temel iş ihtiyaçlarını tek bir çatı altında toplayarak girişimcilere büyük kolaylık sağladığını ve hizmetleri vasıtasıyla dünya çapında 140'ın üzerinde ülkeden 3000'den fazla şirkete hizmet verdiklerini belirtiyor.
Müşteri memnuniyetinin en önemli amaçları olduğunu söyleyen Clemta ekibinin başarısı, Trustpilot gibi platformlarda da görülüyor. Trustpilot'taki şirket kurulum platformları arasında dünyada 1. sıradalar.
Şirket kurmak isteyen veya halihazırda kurulu şirketini yönetmek isteyen tüm girişimciler; SOFTCOMMITMENT kodunu kullanarak $50 değerinde indirimden faydalanabilirler.
Her sayısı 6 bine yakın profesyonelin e-posta kutusuna düşen Soft Commitment’ı büyütmek de yine sizin elinizde. 147’nci sayıyı ilgisini çekeceğini düşündüğünüz arkadaşlarınızla, mesela aynı takımda çalıştığınız diğer meraklı kişilerle, paylaşmayı unutmayın!
Keyifli okumalar,
Erman Taylan (LinkedIn & Twitter)
🐘 “Odada fil değil filler var ama konuşmuyoruz”
Son zamanlarda okuduğum en samimi röportajlardan biri. İş Bankası Kurumsal İletişim GMY’si Suat Sözen’in bu söyleşisini eğer pazarlama, medya, içerik, yaratıcı sektörün herhangi bir yerinde yer alıyorsanız kaçırmayın derim. Çok büyük oranda katıldığım bir röportaj olmuş diyebilirim.
Hatta ne yazık ki -ve acı ki- aynı başlığı ülkemizde başka bir çok konudaki röportaj için de atabiliriz.
🎼 2 yıldan sonra karlılığa ulaşan Spotify, 1500 kişiyi işten çıkardı
Hepimiz Spotify’da 2023 özetimizi inceledik (Spotify’da değil ama podcast’leri dinlediğim Pocket Casts uygulamasına göre 2023’de 16 günden fazla podcast dinlemişim), hemen sonrasında şirketin çalışanlarının %17’sine tekabül eden 1500 kişiyle yollarını ayırdığını okuduk, tam da Christmas arifesinde.
Kurucu Daniel Ek, daha sade (‘lean’) olmanın artık bir tercih değil, bir gereklilik olduğunu söyledi, şirketin iç yazışmalarında ise birbirini tekrar eden pozisyonlar ve verimsiz roller olduğunun altı çizildi. Ek bir bilgi daha; Spotify 2023 içinde de 800 çalışanını daha işten çıkarmıştı. 800 kişi sonrası 2021’den bu yana ilk karlı çeyreğini geçiren şirket, diğer yandan 2019 ile 2022 arasında çalışan sayısını tam iki katına yükseltmişti.
Biraz daha detaya inmek gerekirse; 2023 3. çeyreğinde %11 artışla 3.36 milyar dolar gelir açıklayan şirketin 13 milyar dolardan fazla kasasında para var. Ancak karlılık oranı 2022 ve 2023’de, kurulduğu günden itibaren en düşük seviyesinde seyrediyor. Spotify için podcast pazarında yaptığı -toplamda 1 milyar dolara yakın- satın almaların hala bir gelire dönüşmemiş olması ve üzerinde çalışılan reklam odaklı diğer ürünler ek gelir kapısı oluşturma potansiyeli taşıyan başlıca konular. Ancak tabii ki hiçbiri layoff kadar hızlı sonuç getiremeyecek-ti.
2019-2022 arasında çalışan sayısını 2 katına çıkaran da, karlılık rasyoları uzunca bir süredir düşüş içinde olan da, podcast’ten ek gelir yaratamayan da bizzat Spofity üst yönetiminin kendisi. Yani bir anlamda yaplan stratejik ve uygulama hataları, çalışanlara ödetilmiş gibi bir durumdan söz edilebilir.
Kapitalizm kuralları içinde mi, evet, ancak zamanla daha şeffaf şirket yönetimleri, büyümenin yönetiminde daha bilinçli çalışanlar ve bu gibi kararlarda düzelmeler bekliyorum.
Bu kadar layoff’lardan bahsetmişken; bu yıl dünya genelinde işten çıkarılan teknoloji şirketi çalışanlarının sayısı 256 bini geçti. Diğer yandan yalnızca ABD’de VC yatırımı almış 3200’den fazla girişim, iflas bayrağını çekti.
Podcast demişken…
Yukarıda da söylediğim gibi hem içerik hem de araç olarak son derece dominant satın almalar yapan Spotify, 1500 çalışanı gibi iki büyük podcast prodüksiyonunun da fişini çekti. Sesli içeriğin Instagram’ı, TikTok’u olma vizyonuyla Joe Rogan, Alex Cooper gibi isimlerle milyon dolarlık transfer anlaşmaları yapan; Gimlet Media, Anchor, Megaphone gibi medya şirketleri ve podcast araçlarını satın alan Spotify; dinlenmeleri karşılığında podcast üreticilerine hala bir gelir paylaşımı yap-a-mıyor. Spotify’ın ‘iç yapımı’ olan bu popüler podcast’lerin iptal sebebi ise düşük dinlenme sayıları olan açıklandı.
Hafta içinde Yeni Medya 451 podcast’inde de güzelce bahsedildiği gibi Spotify’ın kağıt üzerinde çok başarılı satın almalarına, aktif kullanıcı gücüyle en çok podcast dinlenen platform olmasına rağmen hala beklenen noktaya gelememesi, arayüzünde doğru ayrımı yapaması, reklam ya da analitik çözümü sunamaması çok ilginç, bu alana Google, YouTube’la göz dikecek gibi duruyor.
🚂 Google’dan Gemini, AWS’den Q, Elon Musk’dan Grok, Alibaba Group’dan Human AIGC…
Google’dan GPT-4’e cevap geldi: Gemini. Google CEO’su Sundar’ın mobilde çalışma (run edilme) odağıyla Gemini’nin günümüzün mühendislik ve biliminde en büyük eforu olduğunu söyledi. Şu an için Pro sürümünde olan Gemini’nin, Ocak’ta Ultra sürüme çıkması planlar arasında. Gemini Pro’ya Bard üzerinden erişmek mümkün, evet bizim için de (Türkçe desteği ise şimdilik yok).
Gemini’nin Nano versiyonu ile yukarıda bahsettiğim gibi mobil cihazlarda çalışır olmayı hedefleyen, son versiyon olarak konumlanıyor; yani sırasıyla Pro, Ultra ve Nano. Şu an için Gemini’nin geliştiricilere API veya herhangi bir imkan sunmuyor. Yani evet, bunlar da roadmap’te. Bu arada Gemini’de Sergey Brin’in de aktif rol oynadığını söyleniyor.
Çok deneyimleme şansım olmadı ama Gemini Pro beklentileri karşılamış değil, ancak asıl fark da Ultra ile gelecek gibi. Arayüz ve özellik seti olarak OpenAI’ın 1 sene önce büyük çıkış yaptığı haline oldukça benzer, daha yavaş ve daha kötü olan Gemini, en azından arayüz ve özellik setinde fark yaratabilirdi. Ki GCP, YouTube ve en önemlisi Google.com arama motorunu da düşününce, 2014 yılında DeepMind’ı alan, bu alanda yüzlerce çalışanı çok uzun yıllardır bünyesinde barındıran Google’dan söz ediyorum. Pazara hem de 1 sene sonra girerken söylemde değil de uygulamada fark koyamamak bence direkt bir başarısızlık. Kurumsal versiyon da yok, API da. Bu tabloya bakınca; lansman için Gemini Ultra beklenmeliydi şeklinde de düşünmüyor değilim.
Son olarak; Google’ın lansmanda üzerinde oynanmış bir video kullanmasını yorumsuz geçiyorum. :)
Amazon’un Q’sunun konumlanması farklı (b2b)
Amazon, Google’ın yapmadığını yaparak pazara geç girse de masaya bir farklılık getirmeyi başardı ve tamamen iş odaklı üretimsel yapay zeka aracı Q’yu tanıttı. Şirket içinde kullanıcının rolüne göre farklılaşabilen, şirketlerin AWS’deki verileriyle entegre çalışabilen ve Slack başta olmak üzere farklı araçlar üzerinden de kullanılabilen Q; bugün olmasa da ileride kurumsal pazarın liderliği için büyük ümit vaadediyor. Bugün olmasa da dedim keza şimdiden içeriden gelen haberler, Q’nun pek de hazır olmadığı yönünde, halüsinasyon Q’nun en önemli sorunlarından biri şeklinde çok sayıda içeriğe denk gelmek mümkün.
Amazon re:Invent konferansında ayrıca yine sadece kurumlar için özelleşmiş olan ‘text-to-image’ aracı Titan ve AI modeli ‘koşturmak’ için özelleşmiş olan daha hızlı çiplerini tanıttı, Amazon’un iddiası; çiplerinin dört kat daha fazla verimlilik sağlarken iki kat daha düşük enerji tüketmesi.
Grok da beklentileri karşılayamamışa benziyor
Elon Musk’ın Grok’u da hafta içinde yayınlandı. Twitter Premium Plus (Cem Yılmaz’ın gösterileri gibi) abonesi olsam da VPN’siz deneme şansımın olmadığı Grok, ilk olarak İngilizce konuşulan ülkelere, 2024 başında da tüm dünyaya açılması bekleniyor. Konu Elon Musk olunca ürünün lansmanında kullanıcılarını tatmin edememiş olması çok da şaşırtmıyor. Ancak ChatGPT varken, Claude varken, Bard varken, Grok Twitter içinde nereye kadar büyüyebilir bence asıl soru bu. ChatGPT daha doğrusu OpenAI ürününü zaman içinde ancak sağlıklı büyüttü; yani API, içindeki plugin’ler app store mantığında uygulamalar, bugün rekabete baktıkça network etkisini yakalamışa benziyor.
Alibaba Group çatısı altında geliştirilen Human AIGC, en dikkat çeken ürün oldu
Alibaba Group mühendislerince geliştirilen Animate Anyone, bu kalabalık gündemde açık ara en çok dikkat çeken ürün oldu. Linke veya görsele bir kere tıklamanızı tavsiye ediyorum.
Açık kaynak kodlu bir proje (proje altında henüz kodlar yayınlanmadı ama geniş çaplı bir halka açık paylaşım yapılacağı, akademinin besleneceği açıklandı) olan Animate Anyone, en basit anlatımla image-to-video yapıyor, yani hareketsiz görüntülerden karakter videoları oluşturuyor. Tabii bu kütüphaneyi tek bekleyen akademi dünyası olmasa gerek. :)
🇪🇺 State of European Tech 2023
Atomico’nun fazlasıyla geleneksel hale gelen State of European Tech raporunun 2023 versiyonu yayınlandı.
Örneğin 2024 için Avrupa teknoloji sektöründe çözülmeye bekleyen temel problemler aşağıdaki görselde. 250 sayfayı aşan rapordan öne çıkardıklarım ise maddeler halinde biraz daha aşağıda:
2022’de 85 milyar dolar yatırım alan Avrupalı girişimler, 2023 yılını 42 milyar dolarla geçti, ki bu da ABD’nin yaklaşık olarak 3’te 1’i anlamına geliyor. Pazarın toplamında 400 milyar dolarlık bir değer(leme) kaybı oluştu. ABD’li yatırımcıların Avrupa pazarında artan odağından daha önce de bahsetmiştim, 2023’te bu da haliyle düşüşte, özellikle ileri aşama girişimlerde, erken aşamada ise neredeyse ABD’den gelen yatırımlarda bir düşüş yok ki dikkate değer bir bakış açısı. 41 bin erken aşama, 4 bin ileri aşama ve 356 unicorn’a ev sahipliği yapan Avrupa’nın halka açık olan ve olmayan teknoloji şirketlerinin toplam büyüklüğü 3 trilyon dolar ve 2021 ile aynı noktada.
Raporda genel olarak olumlu bir hava var, verilen görüşlerde de anketlerde de. Bu olumlu görüşün arkasında da en çok yetenek havuzu dikkat çekiyor. Avrupa’daki teknoloji şirketlerinin toplam çalışan sayısında da sektörü yeni girenlerde de gözle görülür bir düşüş yok, toplam çalışan sayısı 2 milyon 200 bin civarında. Sektöre yeni girenlerin en çok tercih ettiği (veya edildiği) sektörler ise iklim ve sağlık.
Yetenek derken toplam sayıdan çok başta ABD olmak üzere Avrupa’nın yetenek çekebilen bir hub olması kritik. ABD dışında en dikkat çeken coğrafya Hindistan. Avrupa’dan gidenler de en çok ABD, Kanada ve Avustralya’nın yolunu tutuyor. AI özelinde ABD’de de Avrupa’da aşağı yukarı aynı sayıda çalışan var: 120 bin. Öne çıkan noktalardan biri bu olurken, yetenek noktasında ümit veren bir diğer nokta da Avrupalı unicorn’lardan çıkan çalışanların kurdukları girişimler, yani mafyalar. :) Yeteneğin north-star metriği ise; genel toplamda Avrupa’nın pozitif’te olunması.
Örneğin sadece ‘Skype mezunlarından’ tam 950 girişim kurulmuş, bu şirketler 65 bin çalışana sahip.
Avrupalı girişimlerde öne çıkan yatırım temalarında da iklim ile sağlık; ikinci ve üçüncü sırada, en tepede ise tahmin edeceğiniz gibi AI var. AI’da ABD’li girişimler 5 kat fazla yatırım almayı başarmış. Zaten bu alanda ben rapordaki kadar pozitifim diyemeyeceğim. UK hariç regülasyonda Avrupa hiç mi hiç ümit vermiyor, yeni Generative AI şirketlerinin de Avrupa’lı bir muadili hala yok gibi, Fransa yapay yollarla çıkarmaya çalışsa da. UK merkezli Builder.ai en başarılı Avrupalı olsa gerek.
Nasıl bir arada kalmışlıksa; Türkiye veya İstanbul raporda hiç geçmiyor, Avrupa’da kurulan (veya taşınan) Getir gibi şirketlerimiz hariç bu metriklerde biz yokuz yani. Keşke buralara daha fazla lobi yapabilsek ve dahil olmayı başarsak…
🕊️ Nitter: Ücretsiz, açık kaynak kodlu Twitter ön-yüzü
RSS tabanlı olarak çalışan Nitter; açık kaynak kodlu, ücretsiz ve ‘read-only’ bir Twitter alternatifi. Sadece RSS kullanarak çalışıyor olmasıyla; reklamsız, mahremiyete saygı duyan, daha performanslı bir Twitter istemcisi olarak konumlanan Nitter’den eğer çok bir şey bekliyorsanız beklemeyin, zira kendisi daha çok bir hobi projesi.
Günümüzde Twitter kullanmak için JavaScript’i aktif etmek bir zorunluluk, JS olmadan da çalışan Nitter; Twitter’da belirli hesapları takip etmek isteyen, ama bunu bir Twitter hesabı olmadan, reklam görmeden, kişisel verilerini ifşa etmeden (Twitter’a IP adresi bile gitmiyor) ve takip edilmeden yapmak isteyen nerd’leri hedefliyor. Nitter’ın oldukça benzer özellikler taşıyan bir YouTube versiyonu (iki proje arasında bir ilişki yok) da var: Invidious. Hatta Reddit versiyonu da, bakınız: Photon Reddit.
Nitter’a da Invidious’a da Photon’a da bakınca kullanıcılarının mahremiyet ve performans odaklı olduklarını görüyorum, ek olarak sosyal medya platformlarının merkezi duruşlarına bi çeşit kabullenmeme güdüsü de kullanıcıların öne çıkan motivasyonlarından.
Her iki proje de çok büyük kitlelere ulaşamayacak belki ama internet böyle çabalar ve nerd’lerle güzel! :)
🩳 Kısalar
Hatırlar mısınız, bir ara ‘YouTube’un dibi’ akımı vardı, ben de sizi Substack’in diplerine götürmek istiyorum. New York’da bir grup teknoloji insanı belirli bir aralıkta toplanıp yemek yiyor, yemekte herkes kendi çalıştığı alandan bir grafik getiriyor ve masaya sohbete davet ediyor. Evidence e-bülteninde de yemekteki tüm grafikler düzenli olarak paylaşılıyor. Son bölümdeki AI ürünleri grafiğine tek başına ayrı bir sayı bile yazılabilir. :)
GTA (Grand Theft Auto) 6’nin fragmanını izlediniz öyle değil mi, insanın oyun tutkusundan bağımsız etkilenmemesi pek mümkün değil, haliyle oluşan hype da oldukça yüksek. GTA 6’ya kıyasla tabii farklı bir kategoride ama Road to Vostok da yine hafta içinde rastladığım oldukça dikkat çeken bir projeydi. Bir indie game developer’ın tek kişilik dev kadro olarak geliştirdiği oyunda, silah başta olmak üzere detaylar daha gerçekçi olsun diye geliştiricimiz 2 sene askerlik yapmış. :) Artık her sektörde ‘cornered resource’ diyebileceğim yeteneklerin bir bölümü çoktan ‘dark side’a geçmiş durumda.
Economist Intelligence’ın düzenli olarak hazırladığı ‘cost of living’ çalışmasının 2023 versiyonu yayınlandı. Pandemi sonrası düzene giren tedarik zinciri ve artış gösteren faizlere rağmen yaşam maliyeti yıl içinde %7.4 artış gösterdi. Bu artış geçen seneye göre düşüş eğiliminde (%8.1’den) ama hala ‘sıkıntı’ büyük, özellikle dünya başkentlerinde. Merak edenler için dünyanın yaşaması en pahalı şehirleri ise şöyle: Singapore, Zurich, Geneva, New York, Hong Kong, Los Angeles, Paris, Copenhagen, Tel Aviv, San Francisco. İstanbul raporda hiç yok, bence araştırmaya dahil edilmedi, edilse top-10’a girer miydi bilmiyorum ama en çok artış gösteren şehirler arasında en tepeye oynayacağımıza eminim.
Teknoloji devlerinin ürün geliştirme güncellemelerine verdiği önem ve duyurma şekillerinde koydukları çıta her geçen gün artıyor. Geçtiğimiz sayılardaki Airbnb örneğinden sonra Shopify da Summer’23 adını verdiği 100 farklı güncellemeyi özel bir sayfada duyurdu. Sayfada özellikleri filtrelemek, içlerinde arama yapmak da mümkün. Bakalım ülkemizde kim bunu ilk deneyecek?
E-bültende bazen derinlemesine, bazen istatistikler ve haberlerle çalışma şekilleri ve evden çalışmaya değiniyorum. Yeni bir istatistik var; ABD’de tamamen uzaktan çalışılan işlerin oranında düşüş başladı. Sam Altman geçtiğimiz ay ‘Silikon Vadisi Devleti’ Fahri Dışişleri Bakanı olarak herkesi ofise davet etmesinden anlamalıydık.
Design Systems Database - Tasarım, kullanılabilir, UI, UX, adına ne derseniz bu başlıklardan bir ya da birkaçı ilginizi çekiyorsa güzel bir içerik çalışmasıyla sizi baş başa bırakmak istiyorum. Apple’dan GitLab’a, Mailchimp’ten Red Hat’e kadar çok sayıda Design System’i örneğini linkte bulabilirsiniz.
Kapanış…
Clemta’nın sunduğu 147. sayıyı buraya kadar okuduğunuz için teşekkürler!
Bana ulaşmak için okuyor olduğunuz bu e-postaya yanıt verebilirsiniz.
26 Aralık’ta, yılın son e-bülteninde görüşmek üzere, sevgiler.
Ellerine sağlık Erman ☺️🙏🏼