Soft Commitment #182 | AI, Lean Startup'ı öldürdü & 'Stablecoins Are Eating Crypto'
7 başlıkta, 20 gelişme, yorum veya içgörü hemen aşağıda sizlerle! Yine bolca AI var, ama Airbnb'nin dönüşümünden fintech uygulamalarındaki fraud önlemlerine kadar dolu dolu bir içerik sizi bekliyor.
ABD’de bu yıl içinde 61 bini DOGE eliyle olmak üzere, 171 bin devlet memuru işten çıkarıldı. Warren Buffet, 1965’ten beri kontrol ettiği Berkshire’dan emekli olacağını açıkladı; S&P 500 yıllık ortalama %10 kazandırırken, Buffet ortalamada %19 kazandı. Trump; yanına şu şirketlerinin CEO’larını da alarak Suudi Arabistan’a gitti, yüzlerce milyar dolarlık yatırım anlaşmaları imzalandı: Tesla, Blackrock, Citi, Nvidia, OpenAI, AMD ve Palantir. MENA’nın (tam da buraya ‘ama bir zamanlar’ ifadesi ekleyeceğiz gibi pek yakında) petrol zengini ülkeleri, geleceğin yaşam ve teknoloji ekseninde en önde gelen cazibe merkezi olacak gibiler. Ve son; Mozilla geçtiğimiz yılı $570m gelirle kapattı, bu paragrafta yer almasının sebebi ise gelirinin %85’inin Google’dan gelmesi.
Rastlamanızın pek kolay olmadığı konu ve içgörülerle, daha sonra birleştirmeniz için çok sayıda nokta koymaya çalışacağım. Son on beş güne Soft Commitment bakışı atmaya hazır mısınız?
Soft Commitment Podcast 🎙️
Soft Commitment Podcast, favori podcast platformunda seni bekliyor. Dinleyin, takip edin, beğenin, paylaşın.
Bülten sayıları benim sesimle eğitilmiş bir yapay zeka tarafından okunuyor, özel sayılar da cabası, hatta videolular bile var. :) Hemen aşağıdan da, 182. bölüme favori podcast platformunuzda erişebilirsiniz:
8 bine yakın teknoloji sektörü çalışanının takipçisi olduğu Soft Commitment’ın 180. sayısını iş arkadaşlarınıza forward etmeyi ve sosyal medyada paylaşmayı atlamayın.
Keyifli okumalar,
Kişisel gündemim, diğer işlerim:
1- Önce benim de parçası olduğum bir etkinlik haberi;
Komünite bünyesindeki Lokomotif AI tarafından düzenlenen ‘Üretken Yapay Zekâ Mikro Zirvesi’ etkinliğinde konuşmacılardan biri de benim. 24 Mayıs’ta çok değerli konu ve konuklar var, benim sunumumun başlığı ise: ‘Global AI Trendleri ve Dijital Ürünlere Etkisi’
Bu arada etkinliğe katılmayı düşünüyorsanız; Vadi İstanbul'daki Komünite Space'de düzenleniyor ve 'SC50' koduyla yüzde 50 indirimli bilet satın alabilirsiniz. İlk beş kişiden biri olursanız diye de eklemiş olayım. SC ise tabii ki Soft Commitment. :)
2- Şimdi de bir uygulama;
Generative AI, vibe coding anlatıp/yazıp dururken; üniversiteden arkadaşım sevgili Uğur Özpınar'la elimizi de kirletelim dedik, bir 'hobi projesi' olarak AI Prompt Library uygulamasını yayınladık. Kod, tasarım, içerik, ikon ve pazarlama metinleri; tamamı AI generated. Peki uygulama ne işe yarıyor dersiniz;
LLM'leri kullanırken en iyi prompt'u yazmak isteyenlere yüzlerce hazır ve iyi çalışan prompt'u, ihtiyaca göre özelleştirilmiş şekilde veriyor. Bir örnek; 'YouTube İçerik Stratejisi Oluşturun' başlığına girip; kategori, kitle ve hedefinizi veriyorsunuz, karşılığında kolay kolay yazılamayacak kalitede bir prompt alıyorsunuz, favori LLM'inize kopyala/yapıştır yapmakta özgürsünüz.
MVP mi evet, şimdiden 5 farklı ülkeden kredi satın alan kullanıcılarımız var mı, evet. AI çok daha fazlasını geliştirebilir mi, ona da evet. YC örneğinde olduğu ve 177. sayıda sizlere anlattığım gibi; bunu AI ile yapmak için AI'sız da yapabiliyor olmanız önemli mi, kesinlikle buna da evet.
7 başlıkta, 20 gelişme, yorum veya içgörü hemen aşağıda sizlerle!
AI ile beraber Lean Startup da mı öldü?
Eric Ries’ın Lean Startup kitabı 2011’de yayınlanmış, tam ‘sektöre’ giriş yaptığım yıllar. Hevesli bir genç mühendis olarak ben de bu akıma kapıldım, anladım, özümsedim ve uyguladım. Lakin 2025 yılına gelmişken acaba hala ne kadar geçerli lean startup veya arkadaki diğer düşünce sistematiği? Yoksa aynı Eric Ries’ın klişe, yeni üretimden uzak ve uzunca bir süredir ‘takipten çıktığım’ bir figüre dönüşmesi gibi, Lean Startup’ın da öldüğünü söylemek mümkün mü sizce de? Fletcher Richman’ın makalesi bunu güzel bir yerden sorguluyor.
Baktığımızda Lean Startup’ın ortaya çıkması bulut teknoloji devremine denk geliyor ve bu da tabii ki bir tesadüf değil. Teknolojinin ve yazılımın şekil değiştirdiği bir dönemde, şirketlerin doğru ürünü geliştirmesi hem artan rekabet hem ‘yüksek maliyetli’ ortamda çok önemliydi. Waterfall ile ziyan olacak yazılım geliştirici maaşlarına tahammül yoktu.
İçinde olduğumuz Generative AI çağında; örneğin Microsoft bünyesinde yazılmış tüm code-base’in %30’unu AI yazmışken, Y Combinator girişimlerinin çeyreği, kodunun neredeyse tamamını AI’a yazdırmışken, yukarıdaki 2 problemden birinin etkisi düşmüş oldu demek oldukça mümkün. Daha da önemlisi ürün geliştirmede yaşanan paradigma değişimi…
Richman’ın da söylediği gibi aslında SDLC (Software Development Life Cycle) farklı bir noktaya gitti.
Takımların mekaniği değişti, takımlar sayıca ve gerektirdiği disiplinleri göz önüne alınca küçüldü, en önemlisi yazılım üretmek artık bir bottleneck olmaktan çıktı, çıkıyor. AI sonrası SDLC şuna benziyor;
İşleri önceliklendir
En hızlı şekilde sonucu görebileceğin halini üret, en kötü tıklanabilir prototip yap
Test et, ölçümle
İtere et ya da öldür, diğerine geç
Peki sadece bu kadar mı? Hayır, aynı zamanda distribution da değişti. Hadi beraber bakalım;
2011’e kıyasla bugün bazı şirketler çok daha ön planda, alışkanlık belirleyici ve sahip oldukları compound ürünlerle etkililer. Bu yeni dünya daha fazla birbirine bağlı ürünler doğuruyor, entegrasyonlar ön plana çıkıyor, hazır çözümlerin sayısı artıyor.
Sosyal medya 2011’de de vardı ama belki bugün modern şehirlerimizde hayatımızı etkileyen en önemli unsurlardan biri haline geldi. Artık çok sayıda ürün için müşteri validasyonu da müşteriye ulaşmak da 2-3 platformdan geçiyor.
Tabii ki hala kullanıcılarla konuşmak (talk to your customer!) en önemli mesele, ICP hala üzerine kafa patlatmanız gereken en kritik başlangıç noktalarından biri; ama Lean Startup ölmese de Eric Ries gibi yaşlandı, kenara çekildi. Agile için de benzer yorumlar yapmak pekala mümkün.
Web3’de neler mi oluyor: ‘Stablecoins Are Eating Crypto’
#181’de de bolca stablecoin haberi aktarmıştım zaten ama arada geçen kısa sürede bile Stripe, 100’ün üzerinde ülkede stablecoin taşıyabilen hesap özelliğini, Ramp da stablecoin card’ını duyurdu. On-chain veriye bakalım, Ethereum üzerindeki stablecoin hacmi Nisan ayında 908 milyar dolara ulaştı. Visa, stablecoin altyapısı geliştiren BVNK şirketine stratejik yatırım yaptı. BVNK, 2024 yılında üzerinden $12b işlem geçirdi. Seri B yatırım turunda BVNK’ın aldığı toplam yatırım ise $50m oldu. BVNK, en çok Stripe’ın satın aldığı (#167’de detaylıca bahsetmiştim) Bridge’e benziyor.
Başlıkta az bile söylemişim di mi, bir süredir ve öyle gözüküyor ki daha uzunca bir süre daha stablecoin’ler; tüm kriptonun en çok konuşulan, yatırım yapılan, aksiyona geçilen konusu. Üstelik stablecoin’lerin MVP’si diyebileceğim, yalnızca Amerikan Doları’na peg olan versiyonu bu gündemi yaratıyor. Teknoloji ile finansal piyasaların derinliği bir araya gelince enflasyon ‘adjusted’ dolardan emtialara, genişleme alanı oldukça geniş.
Amerikan seçimleri sonrası web3 yatırımları
Son birkaç yılda ağırlıklı olarak altyapı katmanına yönelen yatırımlar, çok belirgin bir fark olmasa da seçim sonrası tokenizasyon, ödeme ve uygulama katmanına kaydı.
Bir yandan, altyapı katmanına yapılan yatırımlar işe yaradı, artık uygulama katmanına geçtik diyebiliriz. Diğer yandan altyapı katmanında TPS başta olmak üzere hala daha tam anlamıyla çözülemeyen konularımız da var, hatta aşağıda bununla ilgili bir haber de bulacaksınız. Her şeye rağmen regülasyon belirsizliğinin ortada kalkmaya başladığı bu yeni dönemi ben pozitif buluyorum. Ve daha önce de söylediğim gibi; web3 ‘biraz’ şekil değiştirse de sonunda uygulama katmanına çıkmaya başlıyor.
Vitalik’ten itiraf!
Ethereum’da Pectra güncellemesi canlıya çıktı. Staking, köprüler ve performansa dair iyileştirmeleri içeren bu güncellemeden birkaç gün önce Vitalik, yayınladığı bir makale ile adeta günah çıkardı.
Ethereum hem geliştirici ekosistemi hem ağdaki hareketlilik ile lider olsa da uzunca bir süredir ‘dünyadan uzak’ olmakla da eleştiriliyor. Geliştiricilere yakın ama business’a ve dış dünyaya uzak duran Ethereum bence hız konusunda da sınıfta kalıyor. Evet yeni bir paradigma, son derece kompleks konular, kabul; ama LLM şirketlerinin veya Airbnb’nin ürün geliştirme hızını alın ve Ethereum ile kıyaslayın mesela. Ya da Solana’nın ‘oyunun içinde’ kalmak için business’a yakın durmak adına gösterdiği çabayı ve Ethereum’un çabasını kıyaslayın…
Kesinlikle Solana ABD ise Ethereum Avrupa, hatta Avrupa’nın da bu işlerden uzak, en sakin ülkelerinden biri. Solana da California’nın bağrından çıkmış gibi… Bu arada kısa bi süre önce Ethereum Foundation’da da görev değişiklikleri de olmuştu, söylediğimi bir anlamda onaylar nitelikte.
Vitalik de teknik pencereden buraya vurgu yapıyor. Daha fazla sadeleşmenin, Bitcoin’i bu noktada örnek almanın, uzun vadede gerekli olduğunun altını çiziyor.
Airbnb’nin dönüşümü (In Brian, I trust)
YC’nin yeni versiyonu yayınlanan ‘Request for Startups’ listesinde, bir madde de tasarım geçmişinden gelen kurucu ortaklara ayrılmış. Herhalde bu satırları yazanın aklına ilk gelen isim de Fortune 500’deki tek tasarımcı CEO olan Brian Chesky’ydi.
Peki Brian Chesky hafta içinde ne ile meşguldu? Airbnb’nin bir ‘super app’ misali genişleyen ürün gamını anlatmakla.
Airbnb’nin hizmetler için pazaryeri ya da daha süslü ifadeyle bir yaşam tarzı markası haline gelmesi şeklinde özetleyeceğim bu yenilikle beraber sadece deneyimler değil, çok sayıda hizmet de (kuaför, makyaj, spor, aşçı…) uygulamada erişilebilir olacak.
Yaklaşık bir sene önce yayına giren ‘Experiences’ özelliği pek başarılı olamasa da ben eleştirilerin aksine Brian’a güvenen taraftayım. Bunlar Airbnb’nin ana özelliğine zeval vermeyen yenilikler, şirket içinde de odak kayması da olmayacağını varsayıyorum, aynı zamanda sanıyorum... Peki bu eleştiriler kimlerden geldi; Ben Thompson gibi stratejist ve çok sayıdaki markalama uzmanından. Ana gerekçeler; kullanıcıların kafa karışıklığı, marka algısının kaybolması ve odak kayması…
Evet, bunların hepsi yönetilmesi gereken konular, ama herhalde dünyadaki en başarılı dijital deneyimlerden birini sunan şirket; üstelik son derece zor bir konuda (kurumsal hiçbir karşılığı olmayan, anahtarı birinden teslim aldığınız bir evde konaklıyorsunuz…), tüm bunları da yönetebilir.
Hizmet sağlayıcıların özellikle turizm söz konusu olduğunda çoğu ülkede scam’e yakın sularda yüzmesi aklıma gelen ek konulardan biri. Evet, gelişmiş ülkelerde bu alanlara özel pazaryerleri zaten var, ama seyahat başladıktan sonra da Airbnb kürasyonundan geçmiş bir kataloğun, hele de yabancı bir ülkedeyseniz ilk tercihiniz olmaması için de bir sebep yok.
GenAI gündemi, kısa kısa…
Microsoft, iş gücünün %3’üne denk gelen 6 bin kişiyle yollarını ayırıyor. Yönetim katmanının ağırlığını azaltmak, daha ‘lean’ takımlara dönüşmek ve asıl olarak da çalışan performansı öne atılan en temel sebepler. 2023’deki 10 bin kişiden sonra şirket tarihindeki en büyük işten çıkarma operasyonunda; yapay zeka bir sebep olarak resmi açıklamalarda geçmese de çalışanlar arasında konuşulan bir numaralı başlık bizzat yapay zeka.
Önümüz arkamız AI ile kodlama (ya da vibe-coding) olmuşken; hem sorgulayıcı hem de dolu bir makaleyle sizi başbaşa bırakmak istiyorum. Çoğu şirketin yaptığı gibi junior pozisyonlarda işe alımı durdurmak yerine, AI ile çalışmaya uyumlu olan profilleri işe almanın; eğitim, mentorluk ve ölçümleme yöntemlerini AI ile tekrardan tasarlanmanın önemi sanırım makalenin en kısa özeti olabilir.
Birleşik Arap Emirlikleri, anaokulundan 12. sınıfa kadar yapay zeka dersini tüm öğrenciler için zorunlu tutacağını açıkladı.
Geçtiğimiz sayıda sizlere bahsettiğim OpenAI’ın eski CTO’su Mira Murati’nin yeni girişimine Arnavutluk da yatırım yaptı. Kendisi de Arnavut asıllı olan Murati’nin bu aldığı yatırımda şöyle bir detay var; girişimin değerlemesi 10 milyar dolar, ülkenin GSYİH’si ise 23 milyar dolar. Merak edenler için Yatırım miktarı ise $10m.
Fiverr CEO’su Micha Kaufman, çalışanlarına AI-first bir şirket olduklarını değil, son derece ‘dosthane’ bir yerden profesyonel hayatlarının geleceği için bir uyarı mesajı paylaştı. İlgi çekici, ve haklı.
Hugging Face, ücretsiz bir Agentic AI aracı duyurdu: Open Computer Agent. OpenAI’ın Operator’üne oldukça benzeyen bu araç, bazı ek özellikler de sunuyor. Hugging Face; geçmişte yayınladığı ve aynı arayüzde birden çok model arasında geçişi mümkün kılan ürünler gibi hem ücretsiz hem ihtiyacı iyi okuyan ürünleriyle öne çıkmaya devam ediyor.
Agentic AI demişken, daha önce sessizliğini koruması pek hayra alamet değil diye yorum yaptığım UiPath, UiPath Agentic Automation ürününü lanse etti. Ürünü en iyi anlatan bizzat kendii mottosu olsa gerek: ‘The platform where agents think, robots do, and people lead’
OpenAI’ın Windsurf’ü satın alması, Cursor’ın aldığı yatırım, Perplexity’nin hem aldığı yatırım hem de PayPal ile işbirliği gibi konulara girmiyorum, çünkü zaten çok muhtemel ki bunları ve çok daha fazlasını duydunuz, takip ettiniz…
Vibe Marketing
Vibe coding olur da vibe marketing olmaz mı? 23 dakikalık sunum burada.
Videoda üretim, süreç optimizasyonu, ölçümleme, iterasyon… Marketing süreçlerinde bunların hepsini otomatize etmeniz mümkün olduğu; 7/24 çalışan -AI agent’lar-, daha az iş gücüne gerek duyan bir dünyadan söz ediliyor. Özetle;
Girişimler nasıl tüm code-base’ini AI ile yazıyorsa ortaya çıkan ürünün marketing’ini de AI ile yapabilir; kurumlar da nasıl AI’ı yazılım geliştirmede bir asistan olarak kullanıyorsa marketing’te de kullanabilir.
High Frequency Trading’in günümüzde nasıl algoritmalarca yapıldığıyla marketing’in de AI ile yeniden yorumlanabileceği üzerinden şekillenen bu sunum, pek -hatta hiç- yeni bir şey söylemiyor belki ama dönüşümü akıllıca şekillenmiş bir çerçevede görmek de değerliydi.
Aynı anda iki iş yapılır mı?
Bu sorunun yanıtı, VC playbook’unda net bir şekilde hayır. Yatırım yapacağınız şirketin kurucularının aklının, sabrının yani kısaca vaktinin bir kısmını da başka bir işe dedike etmesinden söz ediyorum.
Lakin günümüzde özellikle ileri aşamalarda bu durumun tersine de rastlıyoruz. Kim bilir belki her aşamada var ama ileri aşamalarda açığa çıkma cesareti bulunuyor da olabilir.
Örneğin;
Mercury -ABD’nin en önemli dijital bankalarından biri desem yeridir- kurucusu, 26 milyon dolar büyüklüğündeki VC fonunu hafta içinde duyurdu. Fonun başında dedike bir yönetici var mı, evet, ama başkalarından ‘topladığınız’ 26 milyon dolar harcanırken sizin çevre ve aklınız illa ki ciddi bir efor alacaktır. Immad Akhund, açıklamanın ilk cümlesinde dahi ‘odağımın yüzde yüzü Mercury’de’ diyor.
Diğer bir örnek ise daha önce de paylaştığım (#135) NewLimit. Coinbase kurucu ortak ve CEO’su Brian Armstrong, lansman aşamasında NewLimit’te yatırımcı olarak konumlanmıştı; ancak şirketin son yatırım haberinin başlığında ‘NewLimit kurucusu’ şeklinde geçiyor. Üstelik Coinbase ile baştan sona uzak bir işten söz ediyorum.
Ben ne düşünüyorum diye sorarsanız; bulundukları noktadan (Coinbase halka açık bir şirket örneğin, ama daha yolun başındaki bir startup’ın kurucusu da olabilir) bağımsız; potansiyelli isimlerin aynı anda birden çok meseleye kafa yormasının ‘önüne geçmek’ pek de kolay değil. Hatta çoğu zaman akıllıca da değil, birbirini besleyen işler olması büyük ihtimal, diğer yandan ‘boş vaktini’ başka bir business’a ayırmak -conflict hariç- da kişisel bir tercih.
‘Modern dünyamızın’ önemli ama pek de önlem alınmayan konusu: Fraud
Eminim yakın çevrenizde en az bir hikaye vardır. Sosyal mühendisliğin de içinde olduğu bir dolandırıcılık vakasından söz ediyorum. Bu vakalarda kimin zaman bir bankacılık uygulaması dahi olmuyor, ama olduğu durumlar için uygulamaların UX olarak alacağı önlemler kanımca çok önemli.
Özellikle yaşça ileri kullanıcılar için vekil hesaplar, kolay ayarlanabilir limit ve kısıtlar akla gelen ilk özelliklerden. Ek olarak anomali durumlar gözlemlenip; örneğin daha önce hiç yurtdışından alışveriş yapmayan bir kartın, yapacağı ilk alışverişte anlık bir çağrı merkezi görüşmesiyle doğrulama yapmak gibi.
Son olarak bi de Monzo’dan örnek vereyim; belki bire bir fraud örneği değil ama kafa açıcı…
12 milyon müşterinin kullandığı Monzo, banka transferlerinde onay verseniz dahil 60 saniyeye kadar talimatı geri alabileceğiniz Undo Payments özelliğini duyurdu. Özellik yakında tüm müşterilerin kullanımına açılacak.
Monzo’nun paylaştığına göre; UK’deki müşterilerin 1/3’ü geçtiğimiz yıl yanlış kişiye ya da yanlış tutarda bir para transferi yapmış.
Kapanış…
Sonuna kadar okuduğunuz için teşekkürler! Bana ulaşmak için, bizzat bu e-postaya yanıt verebilirsiniz.
Vee Soft Commitment’a ufak bir bayram arası! 24 Haziran’da tekrar görüşmek üzere.
Sevgiler,