Fintech dünyasında olan biten, Consumer Trends 2025 ve Generative AI gündemi. 5 başlık, 32 gündem ve içgörü hemen aşağıda sizlerle. Keyfini çıkarın! Bir sonraki sayı ise: 2024 Soft Commitment Almanağı
OpenAI ilk CMO’sunu işe aldı ve 12 günlük ürün lansmanı serisine başladı, Spotify yıl sonu özetinde kullanıcılarını tatmin etmedi, bu yıl teknoloji şirketleri yalnızca ABD’de150kkişiyi işten çıkardı, yeni yıl trend raporlarına doyduk mu, bence doyduk…
Bunlar bildiğiniz gündemlerdi. E-bültenin yeni sayısında; rastlamanızın kolay olmadığı konulardan, hafızanızdadaha sonra birleştirmeniz adına çok sayıdanokta koymaya çalışacağım. Son 15 güne Soft Commitment bakışı atmaya hazır mısınız?
5 farklı başlıkta, 32 farklı gündem ve içgörü hemen aşağıda sizlerle. 172. sayıda ise bu yılki tüm sayılarından öne çıkan birer gelişmeyle; 2024Soft Commitment Almanağı sizlerle olacak.
invite-only bi founder komünitesi | Aposto ve Paribu Ventures’ın düzenlediği Entrepreneur's Thursday’in 3. etkinliği 26 Aralık’ta, detaylar burada. Sahnede az da olsa konuşma var, ama fazlasıyla özenle seçilmiş şekilde. Ve tüm founder’ların konuşmacı olduğu bir de unconference oturumu.
Taklitler aslını yaşatır | Sevgili Olmaz Media ekibiyle Soft Commitment e-bülteni için AI voice cloning ile podcast’imizi hazırlamaya başladığımızda tarihler 8 Ekim’i gösteriyordu. Soft Commitment’ın Substack abonelerinin %10’unun takip ettiği Lenny (başlıkta şakacı bir ton vardı, büyük ilgi ve beğeniyle takip ediyoruz), şimdi çok benzer bir işi gündemine aldı. Sadece Lenny değil, Time da. :) Küresel ölçekte yenilikçi ürünlere imza atmış olmak büyük bi keyif. Evet, şu an için yalnızca Türkçe yapıyoruz evet, ama bakarsınız bi süre sonra o da değişir?
2024’ü %30 büyüme ile kapatmaya hazırlanan Soft Commitment sayenizde büyüyor, arkadaşlarınızla paylaşmayı atlamayın, forward edin, okumak değil dinlemek hoşunuza gidiyorsa podcast’e geçin. Soft Commitment’ı Türkiye teknoloji sektöründe takip eden 6733 kişiden birisiniz, teşekkürler!
Arman Acar’ın Keşfet! isimli e-bülteninde (takip etmiyorsanız bu gibi gündemleri kaçırıyorsunuz demektir) rastladım ve çok ilgimi çekti. Hindistan, 13 binbilimsel yayını, parasını tek seferde ödeyerek ülkedeki öğrencilerin erişimine açtı. Bazı başarılar tesadüf değil, çok çalışmak da yeterli değil. Bu arada Hindistan dünyada en fazla yayın üreten 3. ülke konumunda. Ayrıca #169’da da işlediğim gibi en çok geliştiriciye sahip olan ülke. Aklıma Tim Cook’un üretim noktasındaki tercihlerinin Çin olmasında, ucuz olmaktan çok daha önde Çin’deki yeteneği vurgulaması geldi. Nüfusu kalabalık ülkeler bu avantajı teknoloji ve eğitimle desteklemeyi de başardı.
Extendable Articles | Every’yi ilgiyle takip ediyorum, eğer okumuyorsanız siz de mutlaka göz atın. AI ürünlerine kafayı bozan şirket, son olarak extendable articlesözelliğini duyurdu. Makale bitiyor, sonunda sizi bir AI bekliyor, konunun devamına dair, farklı perspektifler kazanmak ve derinleşmek için sohbet edebiliyorsunuz.
TLDR | Yine Every’den… :) TLDR en kısa tanımıyla bir podcast ürünü. Hem içeriği yazan, hem de seslendiren AI. Şirketlerin verilerine ulaşıyor ve çalışanlara şirketin gündemini, kaçırılan toplantıları ve okunmayan dokümanları özetliyor. Son derece şık bir şekilde Every kendisi için hazırladığı TLDR’yi halka açık olarak yayınlıyor.
Fediverse’ü (#156) sürekli gündeme alıyorum, bana kalırsa orta vadede çok daha fazla duyacağız da. Çünkü günümüzsosyal medyasındaki problemlerinbir kısmını çözmeye aday en büyük platform şu an kendisi. Threads, hafta içinde fediverse’e katıldığını açıkladı.
‘Elon Musk wanted an OpenAI for-profit’ | Bir başka ilgiyle takip ettiğim konu da OpenAI ile Elon Musk arasında dönen tartışma. Biz teknoloji meraklılarına geçmiş konuşmalar halka açılınca dünyanın en tepesinde dönen konulara hakimiz de; ne, nasıl konuşuluyor görme fırsatı sunuluyor, kafa açıcı oluyor. OpenAI, bu haftasonu şöyle bir yazı yayınladı: ‘Elon Musk wanted anOpenAI for-profit‘ ve daha fazla yazışmayı halka açmış oldu. #169’da paylaştığım şu makalede de ciddi bir akış var.
Bonus madde: ABD’de en büyük 30 VC, toplam VC’lere ayrılan paranın %74’ünü alıyor, ilk 9’u ise yarısını. Fon sayısı ise toplamda 3400 civarında. Şu yazıyı kaleme aldığımda tam da bu konudan bahsetmiştim -tarih olarak Ağustos 2023’de-: ‘Soft Commitment Analiz: VC dünyası değişiyor!’
AI agents is the new SaaS?
Silikon Vadisi ‘Software Is Eating the World’ derken sözü geçen software = SaaS’dı desem yanlış olmaz. Son 20 yılda 300’ün üzerinde SaaS unicorn’u ortaya çıktı, yapılan yatırımların neredeyse yarısı SaaS’lara aktı. Bir önceki sayıda da manşeti AI Agents’a ayırmıştım. Bugün de YC’nin şu videosundan hareketle ayrı bir açıdan konuya bakalım istedim, AI agent’lar yeni SaaS’lar mı?
İnternetin tarihine baktğımızda tüm ana ürün kategorilerini (mobil işletim sistemi, fotoğraf, e-posta, takvim…) very big tech kazandı. Niş dikeyler kategorisi, kendi liderlerini yarattı (Airbnb, Uber…). Üçüncü olarak B2B SaaS kategorisi geliyor. Bir teknoloji şirketi ortalamada 112 ile 371 arasında farklı sayıda SaaS ürünü kullanıyor. İnanılmaz dağılmış, çok sayıda dikeyde kırmızı okyanusa dönmüş bir kategori. Evet compound product’lar bundling’e sebep oluyor, Salesforce gibi oyuncular ve başka faktörler de. Ama kategorinin asıl yeni ‘düşmanı’ AI agent’lar.
Gelin konuya bir de tersten bakalım; internetin geçmişinde gerçekleşen bu katmanlar, üretken yapay zekaya da şöyle yansıyacak: ana ürünleri (foundation models) yine very big tech geliştirecek, mesela voice gibi ana kullanım alanlarında ise ElevanLabs gibi oyuncular köşeleri kapacak. Üçüncü ve son olarak niş AI çözümleri (Vertical AI) ise AI agent’lar olacak.
Bu noktada kafamda dönenler;
AI agent’ları SaaS’lardan ayıran en büyük fark; uygulamaların UI ve UX’inin de AI desteğiyle beraber büyük bir pradigma değişimi yaşanacak olması. Örneğin her bir müşteride farklı bir arayüz ve/veya akışla çalışacak AI agent’lar, anlık değişen arayüzler pek de uzak bir gelecek değil.
Google hafta içinde Project Mariner adını verdiği AI agent’ını tanıttı ama bu alanda very big tech’ler nasıl B2B SaaS’larda pazar kapamadıysa sektör spesifik çözüm geliştirmede yine şansları pek yok. Yoksa AI’la bu spesifikasyona, bilgi birikimine de ihtiyacın olmayacağı bir noktaya gider miyiz dersiniz?
Bu noktada ilk akla gelen sorulardan biri de ‘bugünün B2B SaaS’ları ne yapacak?’ Halihazırda müşteri ve sektörel bilgi birikimleri varken pekala kendi rakiplerini yine kendileri de içeride çıkarabilirler.
Klarna SaaS kontratlarını bir bir sonlandıracağını, ürünleri AI ile beraber kendisinin geliştireceğini açıklamıştı. Genel olarak pazarda bir küçülme de beklenebilir.
Muhtemelen SaaS’ların genelde ‘per seat’ metoduna dayalı olan ücretlendirme mekanizmaları zamanla ucuzlamaya başlayacak; yeni yeni ortaya çıkan AI agents temelli çözümler SaaS’lara nazaran çok daha hızlı müşteri kazanacak (bakınız en sonda yer alan grafik).
AI agent’lar için de iki problem ya da fırsat göze çarpıyor; #170’de de işlediğim, bir pazar yeri ile AI agent’ların birbirleri arasındaki entegrasyonu sağlayacak ‘Zapier for AI Agents’ çözümü (ki bunu Stripe CTO’su geliştirmeye başladı bile).
Son olarak AI agent’lara dair fikir vermesi adına;
Fintech dünyasında olan biten
Robinhood, son yatırımcılar toplantısında sporbahisinegirmeyideğerlendirdiğini açıkladı. Spor bahisi pazarı dünyada yıllık %11’in üzerinde büyüyor.
Bank of America, Paze adında yeni bir online ödeme seçeneği tanıttı. Sisteme dahil olan merchant’larda kişilerin kart bilgilerini girmeden ödeme yapabilmesini sağlayan özellik sayesinde; ödeme adımında e-posta adresinizi giriyorsunuz, söz konusu işlem için telefonunuza özel bir kod geliyor ve kodu girdiğinizde ödemeyi tamamlamış oluyorsunuz.
ABD Hazine Bakanlığı, birden çok fiat paranın dahil olduğu global ödemeler için settlement network’ü kurmayı planlıyor. Bu işin de bir yerlerinde stablecoin’ler ve blockchain kuvvetle muhtemel yer alabilir.
Konuyla alakalı güzel bir veri; ABD’den Meksika’ya göçmenlerin gönderdiği paranın an itibarıyla %10’u, kripto para koridorlarından ulaşıyor.
Fintech’i de aşan bir konu ama; daha önce Klarna’nın üretken yapay zeka kullanıp müşteri destek ekibindeki 700 kişiyle yollarını ayırdığını paylaşmıştım. IPO öncesi CEO Sebastian Siemiatkowski, son 1 yıldır kimseyi işe almadıklarını, bunda AI’ın sağladığı verimlilikle ana rolü oynadığını, kendi kararıyla işten ayrılanlar ‘sayesinde’ düzenli küçülenbir şirket (yıllık %20 oranında) olduklarını, adeta yeni normalin bu olduğunupaylaştı.
IPO öncesi yatırımcıya pozitifmesajlar verme ve gündemde kalma çabası da var tabii, yoksa Klarna’nın aktif ve kapanan pozisyonlar mevcut… Yine de küçülme oranı ve gözetilen genel yaklaşım Klarna içinde gerçeği yansıtıyor.
Stablecoin’ler demişken; basit ama güzel bir ürüne denk geldim: Subdoor. Solana cüzdan adresinize USDC gönderdiğinizde uygulama size bir kart numarası veriyor, bu numara ile cüzdandaki USDC kadar harcama yapabiliyorsunuz. Yani satın alma yaparken merchant’ın kripto ile ödeme alıp almamasından bağımsız kullanılabilen, basit ama akıllı bir kurgu.
A16Z’nin 2025 yılında kripto özelinde heyecanlandığı konuları ele aldığı şu makale ilginizi çekebilir.
Yarı iletken şirketleri, kazandıkları paranın yarısını AR-GE’ye geri yatırıyor. Yani sektöre dair inanç had safhada, gelişim engellenemez. Peki, normalde bu oran nerelerde olur, 10-20 arası diyebilirim.
Accenture imzalı bir çalışmaya göre AI’a yatırım yapan yani ürün satın alan ya da geliştiren şirketler 2.5x gelir büyümesi, 2.4x üretkenlik verimliliği, 3.3x daha hızlı ölçeklenme elde ediyor.
Asia Tech Review’da yer alan bir makaleye göre Çin’de 230 milyondan fazla kişi üretken yapay zeka ürünlerini kullanıyor. Çin’de internet kullanan nüfusun yarısı. Resmi olarak engelli olsa da VPN gibi çözümlerle kullanılabilen OpenAI listede 2. sırada.
Bu arada Hugging Face kurucusu, Çin merkezli açık kaynak kodlu modeller için endişe duyduğunu açıkladı. Güvenlik, şeffaflık ve batıdaki ağır regülatif ortam ana gerekçeleri.
Düzenli olarak takip ettiğim yayınların yıl sonu raporlarını sizlerle paylaşmaya devam ediyorum. Dan Frommer’ın kaleme aldığı The New Consumer da bunlardan biri. İşte Consumer Trends 2025’in öne çıkanları:
ABD’de e-ticaretin perakendeden aldığı pay, covid dönemindeki artışın normale dönmesine rağmen düzenli olarak büyümeye devam ediyor. 2024 yılı 3. çeyreği için bu oran %16.2. 2019 Eylül’ü ile 2024 Eylül’ündeki hacmi kıyasladığımızda 2kat bir büyüme söz konusu, 2024 Eylül’ünde $1.16t.
Online gıda kategorisine daha yakından bakalım; covid dönemi artışı ortadan kalktı, büyüme de yavaşladı. Örneğin toplam büyümenin 2x olduğu dönemde online gıdadaki büyüme x1.5 seviyesinde.
TikTok Shop, büyük bir hype haline geldi. Genç nesilin %62’si, orta yaşın %30’u her gün ziyaret ediyor. Ülkemizdeki denemeleri başarısız olmuştu ama ABD’deki durum farklı. En çok satın alma yapılan kategoriler moda, güzellik ve elektronik. Ayrıca TikTok, Shop’unu geçtiğimiz hafta İspanya ve İrlanda’da devreye aldı.
2024 büyümesinde TikTok Shop teknoloji dünyasının lideri, 2. oyuncu OpenAI %138 büyümüş, TikTok Shop %216. Bu kadar TikTok dedik, malumunuz ABD platformun fişini çekmeye dair bir adım daha attı, oralara hiiç girmiyorum.
Temu için de ABD’de benzer bir hype’dan pekala bahsedebiliriz, ki bu hype’ın ülkemizde de bir karşılığı var (Temu, Türkiye’de Trendyol ve Hepsiburada’dan hemen sonra en çok ziyaret edilen 3. oyuncu oldu bile). Yani uygun ortam oluşursa TikTok’un açılımı ya da buna muadil bir hamle de benzer bir ilgiyle karşılaşabilir.
Sigara içen oranı çok ciddi bir düşüşte, alkol ise hala aynı yerde. ABD’deki nufüsun yüzde 60’ı içki içiyor, sigara ise %10’larda. Yeri gelmişken, bu bir hayal mi onu siz söyleyin ama keşke Türkiye’de de örneğin Singapur gibi sokakta sigara içmenin önüne geçen bir yasak gelse, sokakta yürürken kendimi baya bayaMario oynar gibi hissediyorum, sol-sağ yap, eğil, hızlan…
Sağlıklı beslenme, besinlerde protein arama gibi konularda bir artış var, ama tabii nufüsun bir bölümünde. Sağlıklı beslenme merakı hala %38’lerde, ‘ben tamamen sağlıklı besleniyorum’ diyenlerin oranı ise sadece %4.
Türkiye’de de bu alanda startup diyemem ama yeni nesil ürün, marka, mağaza zincirleri için pazarda bir boşluktan söz etmek bence mümkün. Bizdeki temel problem ise bu alanda bir regülasyonun olmayışı, en basiti Getir’e girin ve kaç ürünün ‘içindekiler’ bölümü yer alıyor bir bakın. Buraya mutlaka regülasyon gelmeli, ürün paketlerinde yazılanlara da bir sınır. Örneğin bugün Türkiye’de bir ürünün içine %0.1 oranında portakal koyarsanız ürün paketine kocaman ‘PORTAKALLI’ yazabiliyorsunuz.
Bu gibi daha bir çok konu raporda ve Dan’in diğer içeriklerinde. Özetle, ABD’de ‘American Dream’ yaşamaya dair inanç azalsa da toplum hala mutlu.
Kapatmadan dikkat çekici bir grafik sizlerle; ‘How AI Went From Feature to Foundation’
Kapanış…
Buraya kadar okuduğunuz için teşekkürler! Bana ulaşmak içinse, bizzat bu e-postaya yanıt verebilirsiniz. Soft Commitment’ı arkadaşlarınızla paylaşmayı da unutmayın.
Sonraki sayı 2024 Soft Commitment Almanağı olacak! 31 Aralık Salı günü sizlerle. Evet, her zamanki saatinde; hem e-posta kutunuz hem de favori podcast mecranızda.
