Soft Commitment #170

Avrupa teknoloji sektörüne en derininden bakış, bir ürün geliştirme mecrası olarak akıllı kulaklıklar, taşınabilir veri, GenAI gündemi ve ayrı başlıkta AI Agent'lar. Dünya tatil modunda, SC değil.

Herkese Soft Commitment’ın 170. sayısından merhaba! Umarım çok iyisinizdir.

---

Soft Commitment Podcast

E-bültenin 170. sayısını birebir aynı içerik ve benim yapay zeka ile klonlanmış sesimden dinlemek için: Soft Commitment Podcast tüm podcast mecralarında yayında:

---

2025 bütçeleri ve hedefleri belirlendi mi? Tabii bir de kişisel hedefler/sözler var?

‘Black Friday’ kapsamında alışveriş yaptınız mı, hatta bunu merak ediyorum, bir de anket açayım (sizi etkilemek istemem ama ben yapmadım):

Bir önceki sayıda uyarmıştım, Şükran Günü sebebiyle gündem tüm dünyada biraz kesat, herkes tatilde ve şirketler de dahil olmak üzere yeni yıl modunda. Ama merak etmeyin, yine okuduğunuza değecek bir sayı sizi bekliyor.

2024’ü Substack üzerinde %30 büyüme ile kapatmaya hazırlanan Soft Commitment sayenizde büyüyor, arkadaşlarınızla paylaşmayı atlamayın, forward edin, okumak değil dinlemek hoşunuza gidiyorsa podcast’e geçin.

Keyifli okumalar,

Erman Taylan

---

Başlamadan küçük de bir kişisel haber; Oyuna Devam kanalını bilmiyorum takipte misiniz ama alışılmışın dışında konu, konuk ve sorularıyla öne çıkıyor diyebilirim, ben bir süredir beğenerek takipteyim. Dün de sevgili Ufuk’la çektiğimiz yeni bölüm yayınlandı. Girişimcilik özelinde Türkiye ile global gündemin farklarından, yatırım(cı) sayılarına kadar farklı konulara değindik.

💼 AI Agents: Üretken yapay zekanın en popüler alt başlığı

Bu bölümün ortasında güzel bir market map var, inceleyebilirsiniz.

Tanım ve klişeleri bir kenara bırakıyorum, öncelikle sadece son iki hafta içinde bu alanda yaşanan bazı gelişmeleri sizlere aktarayım:

• AI Agents girişimi /dev/agents, $500m değerleme ile yatırım aldı. Android’in kurucu ekibinde yer alan ama daha da önemlisi 7 yıl boyunca Stripe’ın CTO’su olan David Singleton’ın kurduğu girişim, AI agent’lar özelinde bir işletim sistemi olma niyetinde. Uzun vadede çok sayıda AI Agent hayatımıza girdiğinde, bunların birbirleriyle konuşmasının da şart olduğu fikrine dayanan /dev/agents, iddialı bir problem için yine bir o kadar iddialı bir kurucuya ve yatırım kadrosuna sahip.

• AWS, açık kaynak kodlu Multi-Agent AI Framework’ünü yayınladı. Microsoft, Multi-Agent Simulation Framework’ü TinyTroupe’u duyurdu, yine açık kaynak. Nvidia ise Agentic AI ile sahneye çıktı, ‘otonom bir kişisel AI Agent platformu’ diye özetleyebilirim.

• Yazılım dikeyindeki en dikkat çekici AI Agent işlerine imza atan Replit, Replit Agent’ın yeni bir özelliğini duyurdu. Klonlamak istediğiniz uygulamanın linkini yapıştırın, ekran görüntüleriyle tarif edin ve istediğiniz özelliğin ya da arayüzün kodunu yapay zekaya yazdırın.

• YC girişimi Praxis, fabrikalar için AI Agent geliştiriyor ve herhangi bir teknik bilgi gerektirmeden fabrika verilerinizi verdiğinizde anomalileri ve diğer olası sorunları tahnin ediyor, önden uyarı veriyor. Co-pilot ile AI Agent karşımı ama daha önemli olan çalışan bir uygulamadan söz ediyorum.

OpenAI, Mistral ve Anthropic’in halihazırda geliştirdiği, geliştirmekte olduğu ürünlere değinmiyorum bile. Bana sorarsanız kurumsal taraftaki en büyük hamlelerden biri hala sessiz kalan UiPath’den gelecek, daha doğrusu gelmeli. Zaten değer önerisi AI Agent ile çok paralel olan şirket diğer yapay zeka dikeylerinde olduğu gibi (Notion, AI özelliği çıkardığında çok sayıda girişimi nasıl çaresiz bırakıyorsa) geliştireceği ürünle oyuna 3-0 önde başlama şansına sahip.

Dev oyuncular dışında hala kimsenin aday olmadığı başlıklar da var. Bunlardan ilki AI Agent’lar için bir pazaryeri. Diğeri mobil işletim sistemlerinde ‘dükkanın sahibi’ olan Apple ve Google’ın izin vereceğini sanmıyorum ama mobil odaklı AI Agent’lar. Apple zamanında iOS içindeki kişisel workflow oluşturma alanında satın almalar da yapmıştı, yine biraz yavaş olacaktır ama Apple’ın kendisi de bu alana mutlaka girecektir, belki de AI Agents Store ile, kim bilir…

Kriptoda AI Agents

AI Agent’ların bir de kripto projelerinde vücut bulmuş çeşitli versiyonları var ki yeni hype konulardan biri aynı zamanda, ben biraz daha öğrendikten sonra o konuya da gireriz. FirstBatch’den şimdilik testnet’te olan Swan, incelemeye değer bir örnek mesela. Son kullanıcı bazına sahip kripto platformlarla entegre olduğunda önemli bir büyüme gösterebilir.

Kriptoda hem AI Agent’lar bu ekosistem içinde çalışabilir ki büyüyen ve aktif bir pazar zaten var, hem de blokzincir teknolojisinin doğası gereği sahip olduğu bazı özelliklerin kripto dışındaki dünyada kullanım alanı olabilir:

• Şeffaf ve açık ödüllendirme sistemi (AI Agent’lar arasında ve AI Agent yaratıcıları için)

• AI Agent’ların kimlikleri ve uygulama katmanındaki güvenlik endişeleri

🧣 Neck Life: AirPods’unuzla duruşunuzu düzeltin

Viral etkisi bir hayli yüksek, duyduğunda insana ‘nasıl yani’ dedirtecek bi uygulamaya denk geldim hafta içinde: Neck Life. Neck Life’a AirPods’unuzu bağlıyorsunuz ve dik durmadığınızda haber veriyor, geriye dönük istatistikleri tutuyor, hatta size bir puan da veriyor.

Zaten kullanıyor olduğunuz bir cihazla, postür bozukluğunuzun üstesinden gelmeye çalışıyor. Aynı problem için özelleşmiş, harici donanımlar geliştiren şirketler vardı evet, ama çözümü zaten hayatımızda olan kulaklıklarda aramak kesinlikle çok iyi fikir.

Fikir çok güzel, uygulama da güzel çalışıyor çalışmasına ama haliyle sadece boyunda bir bozukluk olduğunda farkedebiliyor. İsminden anlamadın m zaten diyebilirsiniz ama her son kullanıcı gibi ben de beklentilerimi zaman zaman abartabiliyorum. :) Neck Life telefonumda yüklü duruyor, kullanmaya çalışacağım.

👂🏻 Dennis Crowley kimdir, şu an ne yapıyor?

Foursquare’in kurucusu Dennis Crowley, 2010’ların başından beri beğeniyle takip ettiğim bir girişimci. Bu arada gurme bir bilgi vereyim; kendisi Galatasaray taraftarı, hatta Ali Sami Yen’e gelip maç izlemişliği de var. Foursquare’de de Galatasaray’a özel bir badge hazırlandığını söylememe gerek yok sanırım.

Konuyu daha da fazla dağıtmayayım, Foursquare mekan önerilerine odaklanıp check-in’ler için Swarm’ın ayrı bir uygulama olarak yayınlanmasıyla platformun son kullanıcı ilgisi de düşmeye başlamıştı. Sonraki yıllarda Foursquare Labs çatısı altında kurumlar için konum odaklı çözümler ve API’lar geliştirmeye devam eden Dennis Crowley, biraz uzun ama keyifli bir röportaj yapmış.

Bu röportajın Neck Life ile ilgisi de Crowley’nin üzerine çalıştığı yeni fikirlerden birisi akıllı kulaklıklarla entegre çalışacak bir uygulama. Yalnızca kulaklığınız üzerinde çalışan bu uygulama etrafınızda binalar ve mekanlar için size küçük bilgiler veriyor, konuma dair özel hayatınızda ilgili bir konu varsa onu da söylüyor. Örneğin daha önce buraya gelmiştin, şu sözleşmeyi burada imzalamıştın, şu arkadaşın geçen hafta burdaydı ona sorsana gibi.

Akıllı kulaklıkların birer kullanıcı arayüzü haline gelebileceğini düşünmemiştim, bir hayli ilgi çekici bir konu.

🛍️ Rakamlarla ve mükemmel veri görselleştirme çalışmalarıyla Black Friday

Yurtdışındaki black friday çılgınlığını hem Stripe hem de Shopify oldukça güzel birer arayüzle gerçek zamanlı olarak aktardılar. Veri görselleştirmesinde son nokta herhalde buraları, benim favorim Shopify.

Bu arada merak ediyorsanız biraz metrik paylaşayım; Shopify üzerinde yalnızca Cuma gününde 5 milyar dolar değerinde alışveriş yapıldı, en kalabalık dakikada $5m hacime ulaşıldı.

Shopify toplamda 173 milyar istek aldı, sunucuları en yoğun dakikada 12 terabyte veri aktardı. Veri tabanına bir saniyede 7.6 milyon satır kayıt yazıldı. Şirketin CEO’su Tobias, Kafka’ya ve geliştirici ekibine teşekkür etti.

😨 Slack raporu: Çalışanlar AI kullanmakta hala dirençli, sebepler ise hep sosyal meseleler

Rapor, bu alanda ürün geliştiren veya geliştirmek isteyenler için oldukça değerli veriler içeriyor. Karar verici kadro yapay zekaya yatırım yapmakta neredeyse sıfır çekinceli, çalışanların çok önemli bir bölümü bu teknolojinin öneminin, işlerininin geleceğindeki yerinin farkında. Ama konu yapay zekayı kullanmaya geldiğinde; çalışanların %48’i yapay zeka ürünlerine karşı rahat değil. üç ana çekince göze çarpıyor, hepsi sosyal konular:

1. Yapay zeka kullanmak hile yapmış, haksızlık etmiş gibi hissettiriyor

2. Daha az yetkin biri gibi görünme korkusu

3. Tembel biri gibi algılanma endişesi

Üzerine düşünmeye değer kesinlikle.

⛑️ ABD’de DOGE, uzaktan çalışmayı bitirmeye niyet etti

Soft Commitment okuyucuları bilirler, uzaktan çalışmanın bir hayli politik bir konu olduğunu daha önce birden çok kere işlemiştim. Elon Musk’ın hükümetteki yeni oyuncağı olan DOGE, şimdiden uzaktan çalışmayı sona erdirmek için temaslara başladı.

🇺🇸 Marc Andreessen’in gözünden ABD teknoloji sektöründe yaşanan hukuksuzluklar

ABD ve hükümet demişken; Marc Andreessen’in Joe Rogan’a konuk olduğu bu bölümü zaten izleyin, ama bölüm uzun gelirse de şu 10 dakikaya kulak kabartın. ABD özelinde de nasıl bir düzenin oluştuğuna şaşırabilirsiniz; hem görevi kötüye kullanma hem de hukuka aykırı ilişkiler had safhada. Özetle ABD’de hala görevde olan hükümet, resmi kurumlar ve makamlar aracılığıyla kripto girişim kurucularına, kural dışı bir takım cezalandırmalara gitmiş.

Marc Andreessen’in de ne kadar masum olduğu tartışılır ama onun da şikayetçi olduğu konular varmış ki son derece haklı gözüküyor, farklı yerlerden onaylamalar da geldi, şaşırtıcı gerçekten.

🏰 OpenAI’da neler oldu?

Avrupa’nın OpenAI’ı Fransız Mistral AI, açık kaynak kodlu, 124 milyar parametreli bir multi-model yayınladı: Pixtral Large. Mistral ayrıca GPT Search benzeri arama özelliği ve agent özelliğini de yayına aldı.

Bu arada Avrupa’nın OpenAI’ından sonra Avrupa’nın bir SpaceX’i de oldu: Exploration Company. 160 milyon dolar yatırım alan şirket, tekrar kullanılabilir kapsül geliştiriyor.

Eğer buraya kadar OpenAI yoktu diyorsanız hemen oraya da geliyorum… OpenAI bir Chrome muadili, AI odaklı tarayıcı geliştirmek üzerine çalışıyor. Mobilde de çalışacak olan tarayıcı için henüz piyasaya ne zaman çıkacak yönünde bir bilgi yok.

🎼 Yapay zekanın en çok öne çıkan kullanım alanlarından biri olan ses alanında yeni Nvidia ürünü: Fugatto

Nvidia bu alandaki yeni modeli Fugatto’yu tanıttı. Demo sayfası ise burada.

Çok etkileyici gerçekten de. Hem yazılı metin hem ses input’larını kabul eden model; müzik, şarkı gibi her türlü ses dosyası üretebiliyor.

🗞️ Sill: ‘Kullanamadığınız’ sosyal medyalardaki popüler linkler için mini app

Bluesky’da bir deneme sürüşüne çıktınız mı? 23 milyon üye barajını geçen Bluesky, ABD seçimleri sonrası sol cepheden özel bir ilgi görmeye başladı, Twitter’da özellikle gelir paylaşımı yapılmaya başlanması sonrası kirlilik de zaten malumunuz. Bu sebeple gelen insanlar da bir hayli fazla, özellikle ‘nerd’ kitle ki asıl güzel içerik de onlarda, bir bir Bluesky’a geçtiklerini duyuruyorlar, onların ana gerekçesi Twitter’daki kirlilik.

Şahsen ‘network effect’ o kadar güçlü bir şey ki hala ne bireysel olarak Bluesky’da vakit geçirmeye başladım ne de uzun vadede bu dönüşümü tamamlayabileceklerine inanabiliyorum. Bu arada tabii ki Bluesky’da da varım, ilk paylaşımımı yapalı bir buçuk seneyi geçmiş, ikinci paylaşımımı henüz yapmamışım bile: yine etaylan. Eğer network effect ne kadar önemliymiş bizzat görmek isterseniz beklerim. :)

Neyse konumuz Bluesky değil, Bluesky ve Mastodon gibi network effect sarmalına düşmüş ‘yeni nesil sosyal medya platformlarındaki’; kaçırmak istemeyeceğiniz linkleri sizin için ayrı bir arayüzden sunan bir mini uygulamadan bahsetmek istedim size: Sill.

Kesinlikle güzel bir problem, ben hemen üye oldum. En büyük eksiği şu an için sadece hesaplarınızı bağladığınızda, sizin feed’iniz için bir kürasyon yapıyor. Beni tanısa, bana uygun olabilecek bu platformlardaki diğer öne çıkan linkleri ve popüler paylaşımları da getirse 10 numara olacak, hatta ‘shut up and take my money’ dedirtecek. Ayrıca Sill’in arayüzüne gidip bakmama gerek kalmasa, bana bir de bunları e-posta ile yollasa şahane olur.

Eminim bunlar ekibin de aklındadır, umarım bu noktaya gelebilirler, hatta bir zamanlar Nuzzel vardı, ‘old’lar’ hatırlar, onu da severek kullanırdım. Aslında ‘Nuzzel for Bluesky and Mastodon’ tarif etmeye çalıştığım uygulama. Diyorum ve Network effect’ten hem nasıl hem de neden kurtulmamız lazım, bu konuya geçiyorum…

🚚 Açık veri, hatta taşınabilir veri

Tabii Sill’in en büyük avantajı her iki platformdaki tüm verilerin açık olması! Sill, eğer bu platformlar açık veri yaklaşımını benimsemeseydi hayata geçemeyecekti. Aslında en ideal ve biz son kullanıcılar için en avantajlı senaryo şu; sosyal medya platformlarında ürettiğimiz her türlü içeriği, istediğimiz zaman istediğimiz yerle bağlayabilmeli, hatta komple taşıyabilmeliyiz; nasıl açık bankacılık kişisel verileri taşınabilir yapmayı zorunlu kıldıysa, bir benzeri internetin tamamı için olmalı.

WWW’in mucidi Tim Berners-Lee’nin e-bültende çokça defa işlediğim fediverse ile paralel şekilde bu açık veri ve daha da önemlisi taşınabilir veri üzerine çalıştığını da eklemiş olayım.

WWW sonrası ikinci bir devrim daha gerekiyor, bakalım Tim Berners-Lee yine başarabilecek mi? Asıl soru işareti konunun teknoloji değil, yönetişim tarafında.

Zira karşısında çok sayıda ve dev boyutta bir grup teknoloji şirketi var ki ana iş modelleri Tim Berners-Lee’nin savunduğu yeni düzenin tam karşısında duruyor.

💰 YC mezunu Keye: PE yatırımcıları için yapay zeka destekli DD aracı

Saniyeler içinde due diligence yani yatırım sürecinde hukuk, finans ve vergi gibi konu başlıklarında yapılan incelemeler için anlamlı sonuçlar üretebilen Keye; VC’leri (girişim sermayesi) göz ardı edip PE’lere (daha ileri aşamaya, teknoloji odağı gütmeden bakan özel sermayeler) odaklanmasıyla takdirimi kazandı, aslında her iki yatırımcı türünde de ihtiyaçlar benzer ama odak her zaman iyidir.

Müşteri kazanmaya başlayan erken aşama bir girişim olan Keye; veri gizliliği sağlıyor, sunduğunuz verileri düzenliyor ve etiketliyor, aksiyon alınabilir çıktılar veriyor.

🇪🇺 State of European Tech 2024

Atamico’nun State of European Tech çalışmasını e-bültene kaçıncı kez taşıyorum inanın saymadım. Ama yılın bu döneminde çıkan değerli raporlardan biri kesinlikle. 2024 versiyonu burada, notlarım ise hemen aşağıda:

• Baştan söylemiş olayım, Atamico ilk günden bu yana Türkiye’yi bir Avrupa ülkesi olarak ele almıyor, o yüzden tüm bu notları raporun Türkiye verisine ve kapsamına sahip olmadan hazırlandığını bilerek okuyun. Hatta benchmarking için eklenen, Avrupa dışı coğrafyalarda bile yokuz.

• Bu sene 10. kez hazırlanan raporda en çok öne çıkan konu; 2005 - 2014 arası dönemin; 2015 ile 2024 arasındaki dönemle kıyaslanması. Yapılan yatırımlar, bu yatırımlardan çıkan unicorn şirketler ve teknoloji şirketlerinin çalışan sayıları, tüm bu başlıklar neredeyse 10 kat büyümüş. 2009’dan bu yana sektörle yakından ilgiliyim, o dönemlerde de Avrupa’yı baz alırsak tüm bunlar zaten büyüktü, bugün gelinen noktadaki on kat büyüme inanılmaz.

• Avrupa odaklı olan bu rapor tahmin edersiniz ki her alanda kendini ABD ile benchmark ediyor. Bana sorarsanız şirketler özelinde çalışan sayısı bir başarı metriği değil, hatta nereden baktığınıza bağlı olarak bazen negatif bile. Ama bir coğrafya söz konusuysa; toplam teknoloji şirketleri bünyesinde çalışan kişi sayısı en önemli metrik bana kalırsa. Bu sayı Avrupa’da 4, ABD’de 10 milyon.

• Avrupalı kurucular geçmişle kıyasla ekosistem desteklerinden, halk arasındaki algıdan ve inovasyonun merkezi olma anlayışından memnun. En büyük odakları ise global açılım. Spotify, Adyen, Klarna, Revolut, UiPath ve Mistral gibi başarı hikayelerinden de memnunlar. En büyük şikayetleri ise bürokrasi ve regülasyon.

• Avrupalı girişimlerin birleşme ve satın alma ile çıkış yapma oranı, IPO’nun çok ama çok önünde. Bu noktada, IPO’lar için henüz örneğin ABD seviyesinde bir olgunluk yok, finansal piyasa derinliği düşük sonucu çıkıyor. Ama en başta Londra olmak üzere Hollanda gibi ülkeler, Euronext ve Nasdaq Nordic gibi borsalar belirli boyutlardaki IPO’lar için uygunlar aslında. Hem IPO sayısında artış hem de mesela ileri aşama girişimlere yatırım yapabilmenin halka inmesi gibi ABD’deki olgunluğa yaklaşılacak bir gelecek öngörüyorum.

• Estonya dışında, ki onlar da nev-i şahsına münhasır bir örnekler, ABD seviyesinde GDP/yatırım oranına sahip bir ülke yok. Paris, Berlin’e çektiği yatırımla da bir hayli yaklaşmış. Debt financing ülkemizde olduğu gibi Avrupa’da da önemli bir ihtiyaç, biz henüz yolun en başındayız, Avrupa’da da hala net bir büyümeden söz etmek zor. Örneğin 2024’te VC yatırımlarına oranla DF %5 seviyesinde.

• Teknoloji sektöründeki kadın çalışanların oranı, 10 yılda toplam havuz tam yedi kat büyürken aynı kalmış. Diversification da biraz lafta….

• Teknoloji sektörü çalışanlarının %15’i, göç etmiş çalışanlardan oluşuyor. Bu oran ABD için kaçtır diye Perplexity’ye sordum, yanıtı %25 oldu. Avrupa’nın en çok göç aldığı yer de %10 ile ABD. Hindistan ikinci sırada.

• Yapay zeka ve Avrupa denildiğinde akla gelen ilk üç ülke Birleşik Krallık, Fransa ve Almanya olacaktır. Ama nüfus içinde AI odaklı çalışanların oranında hala bi hayli gerideler. Danimarka, İsviçre ve Finlandiya özellikle bu alanda dikkat çekiyor, tabii üniversite eğitimiyle mi alakalı gibi bir soru aklınıza gelmiş olabilir. Yine Perplexity bize yanıt versin: hayır.

🫷🏻Kapanış…

Buraya kadar okuduğunuz için teşekkürler!

Bana ulaşmak içinse, bizzat bu e-postaya yanıt verebilirsiniz.

Soft Commitment’ı arkadaşlarınızla paylaşmayı da unutmayın.

Soft Commitment’ın 171. sayısı, 17 Aralık Salı günü, Soft Commitment saatinde yani 09:00’da e-posta kutunuz ve podcast uygulamalarınızda sizlerle olacak.

Aklımda daha önce yaptığım (2023) gibi bir almanak sayısı var, ama bakalım… :) 172. sayı 31 Aralık’a denk geliyor, belki onu almanak yapar, 171’de her zamanki gibi devam ederiz…

Sevgiler.